Betulaceae genel anlatım [1]
Bir cinsli bir evcikli kışın yaprakları döken anemogam odunsu bitkilerdir. Tomurcuklar almaşlı ya da sarmal dizilmiştir. Çiçekler teker teker değil, dihazyumlar halinde birçoğu bir arada bulunurlar. Erkek çiçekler uzunca, sarkık kedicikler halindedir. Herbir erkek çiçeğin 2-10 stameni vardır. Çoğunlukla stamenlerin filamentleri çatallanmış olduğu için sayısal olarak iki katı görülür. Dişi çiçekler de dihazyumlar halinde olup önceleri dik durur, döllenip olgunlaştıktan sonra meyve kurulu halinde sarkar. Familyanın cinslerinden Betula ve Alnus’larda meyve örtüsü bir brakte ve 2-4 adet brakteol gelişmiştir. Oysa Corylus, Ostrya, Ostryopsis ve Carpinus’ta olduğu gibi meyve örtüsü yalnızca brakteciklerden (üç adet) oluşur.
Bu duruma göre Betulaceae familyasını iki alt familyaya ayrılır (Yaltırık, 1993):
• Betuleae; cinsleri: Betula ve Alnus: Bu alt familyada bulunan örneklerin erkek çiçeklerinde periant örtüsü vardır. Ancak dişi çiçeklerde yoktur. Meyve örtüsü brakte ile 2-4 brakteol oluşmaktadır.
• Coryleae; cinsleri: Carpinus, Corylus, Ostrya ve Ostryopsis: Bu alt familyadaki bitkilerin birinci alt familyanın aksine erkek çiçeklerde çevre yaprağı yoktur, dişi çiçeklerde vardır. Ayrıca meyve örtüsü üç brakteol oluşmaktadır.
Betulaceae familyasında ovaryum alt durumlu ve iki karpelli dip tarafında iki gözlüdür. Ucunda ipek gibi ince iki stigması vardır. Meyve tek tohumlu açılmayan kuru meyve tipi, bir başka deyimle nuks meyvedir. Carpinus dışında tüm cinslerin erkek çiçekleri kışı açıkta geçirir. Dişi çiçekler ise Betula ve Carpinus’ta kışı tomurcukta geçirir. Oysa Alnus’larda dişi çiçekte kışı açıkta geçirmektedir. Genellikle erkek çiçekler son yılın sürgünlerinin dip kısımlarında, dişi çiçekler de yeni oluşan sürgünün ucunda terminal olarak yer alırlar.
Betulaceae teşhis anahtarı [1]
Betula cinsi içerisinde ülkemizde 5 tür tanımlanmış olmakla birlikte Betula recurvata ve Betula browicziana türleri halen tartışmalıdır. Özellikle B.browicziana için iki arazi çalışması yapılmış, tanım özelliklerinde sıkıntılar yaşandığından bu türlerin tekrar ele alınmasının yararlı olacağı görülmüştür.
1.Yaprak dizilişi çok sıralı sarmal; tomurcukları saplı ...Alnus
1.Yaprak dizilişi almaşlı; tomurcukları saplı değil
2.Erkek çiçek kurulları ilkbaharda oluşur ...Carpinus
2.Erkek çiçek kurulları sonbaharda oluşur ve kışı açıkta geçirirler; tomurcukları sürgüne açı yapar.
3.Nuks meyve kanatlı ...Betula
3.Nuks meyve kanatlı değil
4. Yaprakları yumurtamsı, kenarları düzenli ince testere dişli; nuks meyve torba şeklinde bir örtü içerisine gömülü ...Ostrya
4.Yapraklar geniş ve hemen hemen dairemsi, kenarları kaba dişli; nuks meyve kısmen örtülmüş ve örtü parçalı ve yeşil renkli ...Corylus
