




















Morfoloji [1]
Çok yıllık, iki yıllık veya tek yıllık otsu. Çiçekler tek simetri eksenine sahip, salkım kurullarda. Yapraklar almaşık dizili, elsi bölünmüş. Periant iki sıralı, dışta kalan petaloid (çanak) ve içte kalan petaloid (taç). Çanak yapraklar 5, arkadaki mamhuzlu. Taç yapraklar 4, 2 benzemez çift halinde, üst çift nectarlı mahmuz içinde. Ercikler 8 spiral dizilimde. Foliküller 3 (-5).
Morfolojik tanımlaması zor bir cins. Taksonların çoğu geçiş unsurlarına sahip, muhtemelen melez kökenli, birbirine bağlı. Ayrıca Kafkasya merkezli birkaç tür, Kuzeydoğu Anadolu´da sınırlarına kadar ulaşır.
Tanı anahtarı [1]
1. Bitki çok yıllık, veya iki yıllıksa boylu boyunca yumuşak tüylü
2. Bitki çok yıllık; mahmuz çanak yaprakların yarısından daha uzun 1/2, sıklıkla uzunca; alt taç yapraklar püsküllü/kılçıklı (sect. Delphinastrum)
3. Yapraklar sığ elsi; alt taç yapraklar çanak yapraklardan daha koyu than; gövdeler çok sayıda; kökler uzun, sırım-benzeri
4. Salkım 6-10 cm geniş; brakteler yumurtamsı-dikdörtgenimsi (3-7 mm geniş) D.formosum
4. Salkım dar; brakteler mızraksı - şeritsi, dar
5. Gövdeler tüysüz veya altta uzun, yayılı aşağı bükülmüş tüylü; yapraklar tüysüz gibi, bazen altta damarlar boyunca kısaca tüylü; çiçekler tüysüz veya hemen hemen tüysüz
6. Yapraklar sığ elsi (4/5-5/6ya kadar), orta segment tabanda 7-15 mm geniş; çiçekler 30-35 mm. D.flexuosum
6. Yapraklar daha derin bölünmüş, dilimler daha fazla uzamış dişli; çiçekler 20-25 mm D.buschianum
5. Gövdeler havlı; yapraklar kırılgan havlı
7. Brakteol yumurtamsı-mızraksı (2-3 mm geniş) ; çiçeklerin dış kısmı kıvrımlı-havlı D.araraticum
7. Brakteol şeritsi-mızraksı veya şeritsi (1-2 mm geniş); çiçeklerin dış kısmı kısaca gevrek-havlı D.linearilobum
3. Yapraklar derin elsi loblu, dilimler sıklıkla çokparçalı; alt taç yapraklar çanak yapraklarla aynı renk veya soluk; gövdeler 1-2; kökler yumrulu, indirgenmiş
8. Çanak mahmuz dik bir şekilde dar açılı yükselir
9. Mahmuz silindirik, uç kısım az çok kesecikli
10. Çiçekler şarap rengi-eflatun, dış kısmı tüysüz; gövde kıvrımlı D.macrostacbyum
10. Çiçekler kirli-beyaz, kırılgan havlı; gövde zigzag D.kurdicum
9. Mahmuz incelir şekilde, keskin uçlu
11. Çiçeklerin dış kısmı yoğun havlı-tüylü; gövde köşeli ve altta yarıklı D.szovitsianum
11. Çiçeklerin dış kısmı basık-kısa havlı veya tüysüz, beyazımsı veya gölgeli mavi; gövde silindirik ve altta çizgili
12. Çiçeklerin dış kısmı basık-kısa havlı, dumanlı mavi, 17-25 mm D.scbmalbausenii
12. Çiçeklerin dış kısmı tüysüz; kirli beyazdan gölgeli maviye kadar, 24-27 mm. D.fissum subsp. anatolicum
8. Çanak mahmuz az çok yatay
13. Gövde köşeli ve altta yarıklı
14. Çiçekler 15-20 mm, yoğun çiçekli başak-benzeri salkımlarda, mavimsi veya kirli beyaz; mahmuz çanak yapraklardan az uzunca, kıvrımlı
15. Salkım yoğun kaba tüylü; sap yaprakları çok kısa ve genişçe kılıflı, zarsı saplı D.dasystacbyum
15. Salkım kırılgan havlı; sap yaprakları uzunca saplı, sap hemen hemen kılıflı D.dolichostachyum
14. Çiçekler 20-30 mm, seyrek salkımlarda, parlak mavi veya menekşe mavi; mahmuz 1.5 x çanak yapraklar kadar uzun, düz D.carduchorum
13. Gövde silindirik ve altta çizgili
16. Mahmuz 1·5 x çanak yapraklar kadar uzun; salkım kısa, 2.5-5 cm; bitki 25 cm´den daha kısa D.ilgazense
16. Mahmuz ~ çanak yapraklar kadar uzun; salkım uzamış; bitki 25 cm´den daha fazla
17. Brakteol çiçek sapının ucuna yakın yerde; brakteler yumurtamsı-mızraksı, genişçe zarsı kenarlı, genellikle çiçek sapından uzunca D.albiflorum
17. Brakteol neredeyse dipte veya nadiren ortada; brakteler şeritsi-mızraksı, hemen hemen zarsı kenarlı, çiçek sapından daha kısa D.cyphoplectrum
2. Bitki iki yıllık, yumuşak tüylü; mahmuz çanak yapraklardan çok daha kısa (1/5-1/3); alt taç yapraklar tüysüz (sect. Staphisagria) D.staphisagria
1. Tek yıllık, tüysüz veya kırılgan havlı; alt taç yapraklar tüysüz (sect. Delphinium)
18. Folikül şeritsi, 12-13 mm; mahmuz çanak yaprakların 1.5 katına kadar uzun D.cinereum
18. Folikül genişçe dikdörtgenimsi, 5-8 mm; mahmuz ~ 2 x çanak yapraklar kadar uzun
19. Alt taç yaprakların uç kısmı ters yumurtamsı, altta kamamsı ve kademeli olarak incelir yapıda, az çok içe bükük D.peregrinum
19. Alt taç yaprakların uç kısmı köşeli, genişçe yumurtamsı veya yumurtamsı-daire şeklinde, birdenbire tırnağa incelir formda, az çok dışa dönük
20. Alt taç yaprakların uç kısmı kalp şeklinde, tırnak geniş kısımdan 1-5 x uzunca
21. Salkım seyrek, şeritsi; bitki dumanlı; orta sap yaprakları kalın, üçparçalıdan kamamsıya kada, loblar loblu D.venulosum
21. Salkım yoğun, dikdörtgenimsi; bitki yeşil; orta sap yaprakları ince-şeritsi-mızraksı derin çentiklere bölünmüş D.bithynicum
20. Alt taç yaprakların uç kısmı tabanda çok genişçe kamamsı, tırnak geniş kısımdan 2-2.5 x uzunca D.virgatum