Sakızkeyganası (Carlinagummifera) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de sadece Asıl Ege alt bölgesinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesine ile 200 m yükseklikler arasında; kuru alanlar ve tarla kenarlarında doğal yayılış gösterirler.
Bilimsel olarak Carlinagummifera (L.) Less. şeklinde tanımlanır.
Carlina etimolojisi
Carlina cins adı benzer bir cinse verilen Carduus adına küçültme sıfatı kullanılarak türetilmiştir. Başka bir yaklaşıma göre ise bir efsane melekler Kutsal Roma İmparatoru Charlemagne΄a ordularını vebadan korumak için bir bitkiyi (muhtemelen Carlina acaulis) kullanmayı öğretmiş ve böylece Charlemagne ordularını vebadan korumuştur; Carlina cins adı bu efsaneye ve Charlemagne΄ye atıfla verilmiştir.
gummifera etimolojisi
Gummifera Latincede ΄sakızlı, sakız içeren, sakız taşıyan΄ anlamındadır; türden elde edilen yapışkan özsuya atıfta bulunur. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur. Less. kısaltması bilim insanı Christian Friedrich Lessing (1809-1862) için kullanılmıştır; Lessing özellikle Papatyagiller üzerine uzmanlaşmış bir Alman botanikçidir.
Morfoloji
Gövdesiz gelişen, çok yıllık, otsu bir türdür. Yapraklar 40 cm΄ye kadar uzunlukta ve dikdörtgenimsi-mızraksıiki derin tüysü formdadır; loblar iğne dikenli dişlidir; yüzey seyrek örümcek ağsı tüylüdür. Çiçeklenme ağustos-ekim ayları arasında gerçekleşir. Kapitulum sapsızdır. İnvolukrum 3-6 cm genişliktedir. Dışta kalan filariler 1-2 kat derin tüysü yapıda, derimsi dokudadır, kenarları iğne dikenlidir veyüzeyleri örümcek ağsı tüylüdür; içte kalan filariler mızraksı yapıda ve diken-uçludur. Sert kabuklu meyve ~ 5-6 mm uzunluktadır ve yüzeyi ipeksi tüylü tüylüdr. Papus 18-22 mm uzunlukta, beyaz renkte, ve sorguçlu tüylüdür; 3-5΄i biradada tabandan birleşik olması nedeniyle dallanmış görüntüdedir.
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır. Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2021)
Wikipedia, the free encyclopedia (2021, May 5). Chamaeleon gummifer. Retrieved October 4, 2021, from https://en.wikipedia.org/wiki/Chamaeleon_gummifer
SecondWiki (2020, June 21). Carlina gummifera. https://second.wiki/wiki/carlina_gummifera
Daniele, C.; Dahamna, S.; Firuzi, O.; Sekfali, N.; Saso, L.; Mazzanti, G. (2005-02-28). ΄Atractylis gummifera L. poisoning: an ethnopharmacological review΄. Journal of Ethnopharmacology. 97 (2): 175–181. doi:10.1016/j.jep.2004.11.025. ISSN 0378-8741
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)
Altınköy / Urla / İzmir
İskele / Karaburun / İzmir
