Sungurlu / Çorum - Haziran 2020 © Mustafa Gökmen

Gözlem bildir

Sarıketen

Linaceae / Linum / Linum mucronatum

Sarıketen (Linum mucronatum) Ketengiller (Linaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Yukarı Fırat, Yukarı Murat-Van, Antalya, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 500–1000 m yükseklikler arasında; kalkerli bozkırlar, dağetekleri, nadas tarlalar ve yol kenarlarnda gözlemlenebilir.

Bilimsel olarak Linum mucronatum Bertol. şeklinde tanımlanır. Linum Yunancada `keten bitkisi` anlamına gelen linon kelimesinden türetilmiştir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Bertol. kısaltması bilim insanı Antonio Bertoloni (1775-1868) için kullanılmıştır; Bertoloni (1775-1868) İtalyan bir bitki bilimcidir.

Morfoloji

5-30 cm boylanabilen, otsu veya altı odunsu ve üstü otsu, çok yıllık bir bitkidir; yüzeyler ± dumanlıdır ve genellikle tüysüzdür. Çiçekli dallar çizgili fakat pürüzsüzdür. Orta sap yaprakları 1-3 cm uzunlukta ve dikdörtgenimsi,dikdörtgenimsi-mızraksı veya şeritsi, uç kısmı keskin veya sivridir, genellikle 1 damarlı ve stipular salgılıdır. Dip kısımda rozet yapraklar yoktur, veya çiçeklenme zamanı birkaç yaprak olabilir. Talkım 3 veya daha çok çiçeklidir, sıklıkla (en azından meyve zamanı) genişçe yayılı dallar oluşturur. Çanak 6-13 mm boyda, mızraksı, şeritsi-mızraksı veya nadiren yumurtamsı formda ve sivri uçludur; sıklıkla omurgalıdır; kenarlar zarsı ve ± salgılı-kirpiklidir. Taç 15-28 mm çaptadır, sarı veya kayısı-sarı renktedir, sıklıkla dip kısmı eflatundur. Kapsül 5-6 mm; gaga (dar uç kısım) 1 mm´dir. Türkiye´de farklı takonları gözlenmiştir.

1. bitki tabanda belirgin çalımsıdır; alt yapraklar küçük, ispatula biçimli ve yoğun kiremitimsi görünümdedir; taç kayısı sarısı renktedir ...subsp. mucronatum

1. bitki otsudur; alt yapraklar üst yapraklara benzemez; taç açık sarı renktedir, dip kısım eflatun olabilir.

2. çanak 7-13 mm; yapraklar 2-7 mm genişliktedir, bitkinin üst kısımlarında sıklıkla daha geniştir; talkım 3-çok çiçekli ve seyrektir; taç 20-28 mm çaptadır, dip kısım eflatun olabilir.

3. gövdeler düzdür; yapraklar dikdörtgenimsi ve keskin uçludur; talkım çatallıdır; taç tamamen sarıdır; çanak kapsülün ~ 1.5 katıdır ...subsp. orientale

3. gövdeler genellikle kıvrımlıdır; yapraklar dikdörtgenimsi, ters yumurtamsı veya şeritsi-dikdörtgenimsidir, genellikle birdenbire sivri uçludur; talkım genişçe çatallıdır; taçın dip kısmı eflatun olabilir; çanak kapsülün ~ 2 katıdır ...subsp. armenum

2. çanak 6-8 mm boydadır; yapraklar 1-1.5 mm genişlikte, şeritsi ve kenarları içeriye kıvrıkdır; talkım 3-7-çiçekli ve yoğundur; taç 15-20 mm ve tamamen sarıdır ...subsp. gypsicola

4. yapraklar tüysüzdür ...var. gypsicola

4. yapraklar kabarcıklı-kısa havlıdır ...var. papilliferum

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan L. mucronatum taksonları: Linum mucronatum subsp. armenum, Linum mucronatum subsp. gypsicola, Linum mucronatum subsp. gypsicola var. gypsicola, Linum mucronatum subsp. gypsicola var. papilliferum, Linum mucronatum subsp. mucronatum, Linum mucronatum subsp. orientale
Türkiye´de doğal yayılan Linum türleri: L.annotinum, L.arboreum, L.aretioides, L.aroanium, L.austriacum, L.bienne, L.boissieri, L.cariense, L.catharticum, L.ciliatum, L.corymbulosum, L.densiflorum, L.empetrifolium, L.ertugrulii, L.flavum, L.hirsutum, L.hypericifolium, L.kaynakiae, L.maritimum, L.meletonis, L.mucronatum, L.nervosum, L.nodiflorum, L.obtusatum, L.olympicum, L.pamphylicum, L.persicum, L.peyronii, L.pubescens, L.punctatum, L.seljukorum, L.strictum, L.tauricum, L.tenuifolium, L.tmoleum, L.triflorum, L.trigynum, L.unguiculatum, L.usitatissimum, L.vanense, L.virgultorum, L.vuralianum
Gözlem bildirilen diğer Linum türleri: L.grandiflorum

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Linum etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler