Balpayam / Pülümür / Tunceli - Haziran 2022 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Dağsorsalı

Araceae / Arum / Arum rupicola

Dağsorsalı (Arum rupicola) Yılanyastığıgiller (Araceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Doğu Karadeniz, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir.

Bilimsel olarak Arum rupicola Boiss. şeklinde tanımlanır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Boiss. kısaltması bilim insanı Pierre Edmond Boissier (1810-1885) için kullanılmıştır; Boissier İsviçreli botanikçi, kâşif ve matematikçidir; Türkiye´den ve birçok başka ülkeden ve bölgeden bitki örnekleri toplamıştır; çok sayıda bitki cinsini ilk defa Boissier tanımlamıştır.

Morfoloji

Çiçek durumu yaprak boyunu aşar, mor çiçekli bir bitkidir. Spadiks ve spata eşit uzunluktadır. Spata tüpünün içi beyazımsıdır. Yumrular 3-9 cm çapında, 1,5-6 cm kalınlığındadır. Yaprak sapı 10-42 cm uzunluğunda, 3-6 mm kalınlığında; yaprak ayası dikdörtgensi-oksu ya da dikdörtgensi-tebersidir. Yaprak ayası 6-32 cm boyunda, 3,5-22 cm eninde; yaprak ucu sivri veya yuvarlağa yakındır. Skapa 15-60 cm uzunluğunda, 5-13 mm genişliğinde, spata tüpü dikdörtgen-silindirik, 2-10 cm uzunluğunda, 1,5-3.5 cm genişliğinde, spata ayası mızraksı, 8-38 cm boyunda 2-10 cm eninde; ucu sivri; spata dış yüzeyi açık yeşil yada orta yeşil, kenarları mor, nadiren yeşil; spata iç yüzeyi kırmızı-mor, bazen açık yeşilimsi, kenarı mor şeritlidir. Spadiks, spata ayasından uzun ya da 3/4’ü kadardır. Spadiks boyu, 8-35 cm´dir. Çiçeklenme Mart-Nisan aylarındadır. Dişi çiçek bölgesi 1-28 mm boyundadır. Ara bölge koyu mor, bazen sarımsı mor renkte, boyu 0-5 mm´dir. Erkek çiçek bölgesi boyu 5-15 mm´dir. Apendiks kalınlaşmış, 4-35 cm boyunda, 6-17 mm eninde, mor, koyu kırmızı, açık sarı, nadiren kahverengi, silindirimsi ya da koniksilindirik, kısa saplı veya sapsıza yakındır. Meyve durumu dikdörtgen-silindirik, 3-6 cm uzunluğunda, olgun olduğunda 1.5-2.5 cm genişliğinde; meyveler küremsi, 5-11 mm uzunluğunda, 2-5 mm genişliğinde, başlangıçta açık yeşil, olgunlaşınca turuncu-kırmızı renktedir.

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan A. rupicola taksonları: Arum rupicola var. rupicola, Arum rupicola var. virescens
Türkiye´de doğal yayılan Arum türleri: A.alpinariae, A.byzantinum, A.creticum, A.dioscoridis, A.elongatum, A.gratum, A.hygrophilum, A.italicum, A.maculatum, A.megobrebi, A.nickelii, A.orientale, A.rupicola

Kaynaklar

Çeçen, Cahit & Akan, Hasan & Balos, Mehmet & Üniversitesi, Harran & Fakültesi, Fen & Bölümü, Biyoloji. (2020). Şanlıurfa Yöresinde Doğal Yayılış Gösteren Arum rupicola Boiss. var. rupicola ve Arum dioscoridis Sm. Taksonlarının Anatomik ve Morfolojik Yönden İncelenmesi. 135-147. 10.18016/ksutarimdoga.vi.576432.
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.