florꜳnatolica | Flora Anatolica, Türkiye Bitki Atlası

Karagöz / Pülümür / Tunceli - Haziran 2022 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Yerçalbası

Lamiaceae / Phlomis / Phlomis tuberosa

Yerçalbası (Phlomis tuberosa) Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 1400-2300 m yükseklikler arasında; kuru taşlık yamaçlar, nadas tarlaları, bozkırlar ve çayırlıklarda gözlemlenebilir.

Bilimsel olarak Phlomis tuberosa L. şeklinde tanımlanır. Phlomis eski Yunancada 'alev' anlamına gelen phlox kelimesinden türetilmiştir; bitki yapraklarının eskiden fitil olarak kullanılmasına işaret eder. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji

150 cm kadar boylanabilen bir türdür. Kök küçük yumrular taşır. Yapraklar salgısız veya salgılıdır, her iki yüzü seyrek veya yoğun havlıdır, tüyler üstte basit, altta yıldızsıdır; alt yapraklar 10-30 x 5-15 cm boyutlarda, dikdörtgenimsi-yumurtamsı, tabanı kulaklı-kalpsi veya oksudur, küt dişli veya dişlidir, yaprak sapı 30 cm´e kadar uzun olabilir. Çiçek sapı yaprakları sapsız veya neredeyse-sapsızdır, mızraksı-yumurtamsı veya üçgen biçimlidir. Halka dizilimli çiçek kurulları çok sayıdadır ve 14-40 çiçeklidir, alttakiler birbirinden ayrık, üsttekiler ± sıkışıktır. Brakteol 8-13 mm, bizsi, tüysüz veya yoğun tüylü ve kirpiklidir. Çanak 8-13 mm, tüysüz veya kıllı, dişler 2.5-3.5 mm ve sert kıllıdır. Taç eflatun veya pembe renkli, 15-20 mm boyda, üst dudak düz ve 1 mm kirpiklidir. Sert kabuklu küçük meyvenin uç kısmı havlıdır.

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan Phlomis türleri: P.amanica, P.angustissima, P.armeniaca, P.bourgaei, P.bruguieri, P.brunneogaleata, P.capitata, P.carica, P.chimerae, P.fruticosa, P.grandiflora, P.integrifolia, P.kotschyana, P.kurdica, P.lanceolata, P.leucophracta, P.linearis, P.longifolia, P.lunariifolia, P.lycia, P.monocephala, P.nissolii, P.oppositiflora, P.physocalyx, P.pungens, P.rigida, P.russeliana, P.samia, P.sieheana, P.sintenisii, P.syriaca, P.tuberosa, P.viscosa, P.x

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Tamamen amatör bir grup tarafından hazırlanan bu sayfalar mekanlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler.
floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz.
Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile korunmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir.
Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz.
Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.