Şampaşakaraderbendi / Pülümür / Tunceli - Haziran 2022 © Ahmet Demirtaş

Gözlem bildir

Çivitotu

Brassicaceae / Isatis / Isatis tinctoria

Çivitotu (Isatis tinctoria) Turpgiller (Brassicaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Batı ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir.

Bilimsel olarak Isatis tinctoria L. şeklinde tanımlanır. Isatis Eski Yunancada bir boya bitkisine (muhtemelen çivitotu) verilen isim olan ἰσάτις (isátis) kelimesinden türetilmiştir. Tinctoria: Latincede `boyamak, boyamak için kullanılan` anlamına gelen tingo kelimesinden türetilmiştir; türün boya yapımında kullanılabildiğini işaret etmektedir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji

İki yıllık veya kısaca çok yıllık otsu bir türdür. Gövde 40-90 cm boylanabilir;yüzeyler tüysüz veya tüylüdür; kesiti neredeyse daire şeklindenir; dar açılı (40°) dallarla seyrek birleşik salkımoluşturur. Yapraklar tüylü,havlı veya tüysüzdür; dip yapraklar tam kenarlı veya zayıfça dişlidir; orta gövde yaprakları dikdörtgenimsi veya dikdörtgenimsi-mızraksı formdadır ve dikey üçgenimsi-mızraksı kulakçık bulunur. Çiçekler 3-4 mm çaptadır ve çanak tüysüzdür. Meyveler 10-20 x 2-5 mm boyutlardadır ve sapa yaklaştıkça incelir veya dikdörtgenimsidir. Türkiye´de 3 farklı taksonu gözlenmiştir.

1. Meyve 15-20 x 4-5 mm boyutlardadır ve sapa yaklaştıkça incelir, uç kısım yuvarlağımsı veya çentiklidir, lokulus tüysüz veya kısa havlıdır... subsp. tinctoria

1. Meyve 10-15 x 2-4 mm boyutlardadır

2. Meyve 12-15 x 2.5-4 mm boyutlardadır ve sapa yaklaştıkça incelir, uç kısım yuvarlağımsı veya çentiklidir, genellikle boyluboyunca kısa havlı-kaba tüylüdür... subsp. tomentella

2. Meyve ~ 10 x2 , 5-3 mm boyutlarda ve hemen hemen dikdörtgenimsidir, uç kısım ve taban yuvarlağımsıdır, yüzeyler tüysüz veya kısa havlıdır... subsp. corymbosa

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan I. tinctoria taksonları: Isatis tinctoria subsp. corymbosa, Isatis tinctoria subsp. parchalensis, Isatis tinctoria subsp. tinctoria, Isatis tinctoria subsp. tomentella
Türkiye´de doğal yayılan Isatis türleri: I.aleppica, I.amani, I.arenaria, I.aucheri, I.bitlisica, I.brachycarpa, I.buschiana, I.callifera, I.candolleana, I.cappadocica, I.cochlearis, I.constricta, I.demiriziana, I.ermenekensis, I.floribunda, I.frigida, I.glauca, I.huber-morathii, I.kotschyana, I.kozlovskyi, I.lockmanniana, I.lusitanica, I.mardinensis, I.ornithorhynchus, I.pinnatiloba, I.spatella, I.spectabilis, I.subdidyma, I.takhtajanii, I.tinctoria, I.undulata

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Isatis etimolojisi

tinctoria etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler