floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Platanus orientalis
 
Dikmen Vadisi / Ankara - Mayıs 2014 © Serdar Ölez
Platanus orientalisPlatanus orientalisPlatanus orientalisPlatanus orientalisPlatanus orientalisPlatanus orientalisphotos
Gözlem bildir
Doğu Çınarı
Platanaceae / Platanus / Platanus orientalis
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Çınar (Platanus orientalis) Çınargiller (Platanaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir.

Türkçe literatürde genellikle çınar olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde biladan, çaymığ, çilbirtir, gavulağan veya kavlağan olarak bilinir. Bilimsel olarak Platanus orientalis L. şeklinde tanımlanır.

Platanus etimolojisi

Platanus Eski Yunancada `düz, düzlem` anlamına gelen platos kelimesinden türetilmiştir.

orientalis etimolojisi

Orientalis Latincede orientale kelimesinden gelir ve doğuyu hatırlatan veya doğudan gelen anlamına gelir; Asya veya Avustralya kaynaklı tür dağılımına dikkat çeker. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji


30-40 m boylanabilen, 5-6 m gövde çapı oluşturabilen, yaprak döken, odunsu bir türdür. Gövde kabuğu açık gri veya yeşilimsi gri renktedir; yaşlı gövdelerin kabukları küçük pullar halinde dökülür. Yapraklar 3-7 loblu, 11-18 x 12-24 cm ve açık yeşil renklidir, tüysüz veya az tüylüdür; loblar kaba dişli veya tali loblu, uçları sivridir; yaprak sapı 2.5-7.5 cm uzunluktadır, yaprak sapının dip kısmı daha geniştir ve tomurcukları saklar, tomurcuklar kışın yaprakların dökülmesi ardından belirir. Bir evciklidir, yani dişi ve erkek çiçekler aynı ağaç üzerinde görülür. Çiçeklenme Mart-Mayıs ayları arasında gerçekleşir; çiçekler tek tek göze çarpmaz, yoğun ve küresel kümeler halinde bir sapa üzerindedir. Erkek çiçekler taç yapraklardan çok daha uzun erciklere sahiptir, çiçek kümeleri yaklaşık 2 cm uzunlukta bir sapa dizilidir. Dişi çiçekler uzun boyuncuklara sahiptir ve tepecik kıvrıktır; çiçek kümesi sapı 7-11 cm uzunluktadır. Meyveler 2-3 cm çapta küreseldir; önceleri yeşil, olgunlukta açık kahverengindedir; her bir sapta 3-6 adet bulunur.


listMaplistPiclist

Gözlemler


Platanus orientalisYağmurca / Devrek / Zonguldak
Ekim 2024 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisYeşilöz / Devrek / Zonguldak
Ekim 2024 ©Şule Ölez
Platanus orientalisYayla / Karaburun / İzmir
Eylül 2024 ©Serpil Kozludere
Platanus orientalisSarıyer / İstanbul
Ocak 2020 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisBozköy / Karaburun / İzmir
Nisan 2024 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisMenderes / İzmir
Nisan 2024 ©Mustafa Gökmen
Platanus orientalisDarende / Malatya
Mart 2024 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisDarsu / İnebolu / Kastamonu
Kasım 2023 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisÇarşı / Seben / Bolu
Mayıs 2023 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisKısık / Uşak
Mayıs 2023 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisYeşilada / Eğirdir / Isparta
Nisan 2023 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisYunusemre / Manisa
Eylül 2022 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisCevherpaşa / Kale / Denizli
Mayıs 2015 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisAllahdiyen / Salihli / Manisa
Eylül 2022 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisEğirdir / Isparta
Ağustos 2022 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisDedeçınar / Kırıkhan /Hatay
Temmuz 2021 ©Mustafa Gökmen
Platanus orientalisHıdırbey / Samandağ / Hatay
Mart 2022 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisPozantı / Adana
Mart 2022 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisGüzel / Güdül / Ankara
Kasım 2021 ©Serdar Ölez
Platanus orientalisYeşilöz / Güdül / Ankara
Kasım 2021 ©Serdar Ölez

Toplam 45 gözlem
Tüm gözlemleri göster

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi


IUCNIUCNrIUCNcat
YETERSİZ VERİ / DATA DEFFICIENT
Yeterli bilgi bulunmamaktadır. Tükenme riski değerlendirmesi yapılamamaktadır.

Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan diğer Platanus türleri: P.orientalis
Gözlem bildirilen diğer Platanus türleri: P.occidentalis




Kaynaklar
  1. Akkemik, Ü. (Ed). 2018. Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 684s.
  2. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press
  3. Agaclar.org -Türkiye'nin Ağaç Arşivi. (n.d.). https://www.agaclar.org/agac.asp?id=386
  4. Platanus orientalis L. (n.d.). Plants of the World Online. https://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:685873-1
  5. Platanus orientalis - Euforgen European forest genetic resources programme. (n.d.). EUFORGEN European forest genetic resources programme. https://www.euforgen.org/species/platanus-orientalis/
  6. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  7. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  8. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  9. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)