Günlükağacı (Liquidambarorientalis) Günlükağacıgiller (Altingiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Asıl Ege, Antalya alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir.
Türkçe literatürde genellikle Günlükağacı olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde günlük ağacı olarak bilinir. Bilimsel olarak Liquidambarorientalis Mill. şeklinde tanımlanır.
Liquidambar etimolojisi
Liquidambar Latincede `sıvı` anlamına gelen liquidus kelimesi ile `amber` anlamına gelen ambar kelimesinin birleşiminden türetilmiştir; cinsin ortak özelliği olan ve gövde hatlarıyla taşınan amber renkli tatlı özsuyuna işaret eder.
orientalis etimolojisi
Orientalis Latincede orientale kelimesinden gelir ve doğuyu hatırlatan veya doğudan gelen anlamına gelir; Asya veya Avustralya kaynaklı tür dağılımına dikkat çeker. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Mill. kısaltması bilim insanı Philip Miller (1691-1771) için kullanılmıştır; Miller İskoç kökenli İngiliz botanikçidir; hayatı boyunca Chelsea Physic Garden´da bahçevan olarak çalışmıştır; 1731 yılında The Gardener´s Dictionary adlı eserini yayınlamıştır.
Morfoloji
20 m kadar boylanan, Türkiye`ye endemik, yaprak döken kalın dallı ve geniş tepeli bir ağaçtır. Gövde kabuğu gençken çatlaksız, grimsi; yaşlılıkta çatlaklı, grimsi-kahverengidir. Yapraklar 5 loplu, ışınsal damarlı; loplar genellikle ikincil olarak loplara ayrılı; kenarlar ince dişli; tabanda damar etrafında sıklıkla tüylü; sap ince ve uzundur. Dişi çiçek kurulu yuvarlak şemsiye; dişi çiçekler başlangıçta yeşil sonraları kırmızımsı, üzerileri hafif tüylü, tüyler meyve zamanı sertleşip odunsu bir yapı kazanır; erkek çiçekler 3-4 cm sarkık salkım kurul şeklinde, çiçek kurulunun üzeri sonradan dökülen zarımsı pullarla örtülüdür. Meyve 2-6 cm çapında, çok sayıda kapsüllü, uzun bir sapın ucunda, aşağıya doğru sarkık, olgunlaştıkları zaman sertleşir, kapsüller açılır ve tohumlar dökülür; tohumlar çok küçük, kanatlı, koyu kahverengi, basık, dip tarafı yuvarlak, uç kısmı sivri; tohum kabuğu parlak, ince ve serttir.
TEHLİKEDE / ENDANGERED Eldeki en iyi kanıtlar bu türün neslinin doğada tükenme riskinin çok yüksek olduğunu gösteriyor. Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)