floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Hyoscyamus niger
 
Karabük - Mayıs 2019 © Serdar Ölez
Hyoscyamus nigerHyoscyamus nigerHyoscyamus nigerHyoscyamus nigerHyoscyamus nigerHyoscyamus niger
Gözlem bildir
Banotu
Solanaceae / Hyoscyamus / Hyoscyamus niger
Banotu (Hyoscyamus niger) Patlıcangiller (Solanaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Anadolu`da deniz seviyesi ile 2300 m yükseklikler arasında; ekili alanlar, kayalık taşlı kurak yamaçlar, yol kenarları ve döküntü alanlarda yaygın olarak görülür.

Türkiye genelinde Banotu olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde güztohumu, bengildek, dağdağan veya gavur haşhaşı olarak bilinir. Bilimsel olarak Hyoscyamus niger L. şeklinde tanımlanır. Hyoscymus kökeni belirli değildir; ancak eski Yunancada `domuz` anlamına gelen huoskúamos kelimesi ile `faulye gibi bitkilerin taneler halindeki tohumları` anlamına gelen kúamos kelimesinin birleşiminden türetildiği sanılmaktadır. Niger {Latince}: siyah, kara. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.
Morfoloji
100 cm boylanabilen, sıklıkla iki yıllık, nadiren bir yıllık, otsu bir bitkidir. Gövde dik, basit veya dallanmış, salgılı tüylü veya ülgerlidir. Yapraklar yumurtamsı, dikdörtgenimsi veya mızraksı, 5-25 cm uzunlukta, donuk yeşil renkli, yumuşak, kenarlar girintili veya loblu; loblar üçgen biçimli - mızraksı; keskin uçlu; taban yapraklar kısa saplı, dip kısmı sapa gittikçe incelen şekilde; gövde yaprakları sapsız, dip kısmı gövdeyi kavrayan/saran şekildedir. Çiçeklenme Nisan-Ağustos ayları arasında; çiçek durumu salkım; çanak 10-15 mm, meyve zamanı daha uzun ve 20-40 mm, ortadan büzük, şişkin kısım yoğun tüylü, dişler sivri; taç 5 parçalı, soluk sarı, eflatun ağsı damarlı, boyun koyu eflatun, nadiren tamamen soluk, 25-35 mm; ercikler gömülü; başçık eflatun renktedir. Meyve siyah kapsül şeklindedir, olgunlukta bir kapak ile açılır; çok sayıda küçük tohum taşır.


Gözlemler
Nohutlu / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Yayladere / Bingöl
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Akdoğan / Kızılcahamam / Ankara
Mayıs 2022 ©Serdar Ölez
Yayladere / Bingöl
Haziran 2015 ©Serdar Ölez
Karabük
Mayıs 2019 ©Serdar Ölez
Karabük
Mart 2019 ©Serdar Ölez
Diğer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Hyoscyamus türleri: H.albus, H.aureus, H.muticus, H.niger, H.pusillus, H.reticulatus




Kaynaklar
  1. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  2. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  3. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  4. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)