Kayacık (Ostryacarpinifolia) Huşgiller (Betulaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 50-1700 m yüksekliklerde; ormanlık alanlar, çalılıklar ve makiliklerde görülür.
Türkçe literatürde genellikle Kayacık olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde gürgen yapraklı kayacık veya karagürgen olarak bilinir. Bilimsel olarak Ostryacarpinifolia Scop. şeklinde tanımlanır.
Ostrya etimolojisi
Ostrya Yunancada eskiden `gürgen` anlamına geldiği düşünülen óstrus kelimesinden türetilmiştir.
carpinifolia etimolojisi
Carpinifolia Latincede `gürgen` anlamına gelen carpinus kelimesi ile `yaprak` anlamına gelen folium kelimesinin birleşiminden türetilmiştir; yapraklarının gürgen yaprağına benzediğine işaret eder.
Scop. etimolojisi
Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Scop. kısaltması bilim insanı Joannes Antonius Scopoli (1723-1788) için kullanılmıştır; Scopoli Avusturyalı hekim ve doğa bilimcidir; Avusturya İmparatorluğunun Linnaeus´u olarak anılır.
Morfoloji
24 m kadar boylanabilen, konik veya dağınık tepeli, kışın yapraklarını döken, huşgiller familyasından odunsu bir türdür. Gövde koyu gri renkli, gençken çatlaksız, ileri yaşlarda uzunlamasına çatlaklıdır. Yapraklar basit, eliptik; 5-10 x 2-5 cm boyutlarda, sivri-çift keskin dişli, koyu yeşil renkte, ucu sivri, 15-18 çift yan damara sahip ve alt yüzü damarlar boyunca hafif tüylüdür. Yapraklar Gürgen yaprağına benzer. Kayacıklar bir evciklidir ve çiçeklenme Nisan - Mayıs aylarındadır. Erkek çiçekler tırtılsı, 5-7 cm uzunluğunda, silindirik, önceleri yeşil, olgunlukta açık kahverengi sarkık kurullar oluşturur, sonbaharda belirir ve kışı tomurcuk halde geçirip, ilkbaharda olgunlaşır. Dişi çiçekler tırtılsı, 2-5 cm boyunda, yeşil renktedirler. Meyve sivri uçlu hava keseciği benzeri torbacıklar içinde, 10-15`i bir arada, 3–8 cm sarkık demetler halinde; torbacıklar önceleri beyaz, olgunlaştıkça açık kahverengi; 6–20 tohumlu; tohumlar 2–4 mm ve fındıksıdır.
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır. Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Benzer taxonlarTürkiye´de doğal yayılan diğer Ostrya türleri:O.carpinifolia
Kaynaklar
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)
Döşemealtı / Antalya
Çağırgan / Onikişubat / Kahramanmaraş
Yenice / Karabük
Yenice / Karabük
Yenice / Karabük
Yenice / Karabük
Arıt / Bartın
