Kömüşini / Kulu / Konya - Mayıs 2020 © Mustafa Gökmen

Gözlem bildir

Kıraç süseni

Iridaceae / Gladiolus / Gladiolus atroviolaceus

Kıraçsüseni (Gladiolus atroviolaceus) Süsengiller (Iridaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Batı ve Orta Karadeniz, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 650-2150 m yükseklikler arasında; nadas tarlaları, mısır tarlaları, tahrip edilmiş yerler, bozkırlar, taşlık kalkerli yamaçlar ve yol kenarlarında gözlenebilirler.

Bilimsel olarak Gladiolus atroviolaceus Boiss. şeklinde tanımlanır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Boiss. kısaltması bilim insanı Pierre Edmond Boissier (1810-1885) için kullanılmıştır; Boissier İsviçreli botanikçi, kâşif ve matematikçidir; Türkiye´den ve birçok başka ülkeden ve bölgeden bitki örnekleri toplamıştır; çok sayıda bitki cinsini ilk defa Boissier tanımlamıştır.

Morfoloji

30-60 cm boylanabilen, soğanlı bir türdür. Çiçek soğanını saran gömlek kaba ağsı liflidir. Yapraklar tabandan 3 adet; yaprak ayası 3.5-5 mm genişlikte, şeritsi, dumanlı ve eşit aralıklı paralel damarlıdır. Çiçeklenme Mart- Haziran ayları arasında; çiçek kurulu başak, 4-8 -çiçekli, yoğun ve tek yöne bakar şekilde; periant derin menekşe rengi-eflatun rengi, geçişli leylak renkli, tüp belirgin olarak kıvrımlı ve 12-15 mm uzunlukta, ön kısım 16-18 mm uzunlukta; alt yanal dilimler benekli ve beyaz veya soluk leylak rengi, 2 koyu menekşe rengi çizgili; üst orta segment iç kısmı her zaman ibikli, çok kısa kabzalı, 23-27 x 10-13 mm; üst yanal segmentler 23-25 x 8-12 mm; alt orta segment 20-22 x 7-9 mm; alt yanal segmentlerin alt 1/3'ü belli belirsiz kabzalı, 18-27 x9-12mm; başçıklar 12-15 mm; sapçıklar 9-15 mm uzunluktadır. Kapsül meyve elipsoid, en çok 1.8 cm uzunlukta; tohumlar yumurta biçimli, ~ 2.5 x 2 mm boyutlarda, koyu kahverengi ve kanatsızdır.

listMap

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan Gladiolus türleri: G.anatolicus, G.antakiensis, G.atroviolaceus, G.attilae, G.halophilus, G.humilis, G.illyricus, G.italicus, G.kotschyanus, G.micranthus

Kaynaklar

Davis, P. H. (1984). Flora of Turkey and the east Aegean islands Vol:8. Edinburgh University Press.
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.