floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Paxillus involutus
 
Akçakoca / Düzce - Ekim 2019 © Mustafa Gökmen
Paxillus involutusPaxillus involutusPaxillus involutusPaxillus involutus
Gözlem bildir
Kahverengi kıvrıkkenar
Paxillaceae / Paxillus / Paxillus involutus
map
Kahverengi kıvrıkkenar (Paxillus involutus) - (Paxillaceae) ailesinden bir türdür. Paxillus involutus özellikle toprağın asidik olduğu yerlerde; sıklıkla huş ağacının, daha az sıklıkla diğer geniş yapraklı ağaçların köklerini ağ gibi sararak veya kök gözelerine nüfuz ederek beraber yaşayan asalak bir mantar türüdür.


Bilimsel olarak Paxillus involutus (Batsch) Fr. şeklinde tanımlanır.

Paxillus etimolojisi

Paxillus Latincede tahta çivi, tahta kazık anlamlarında kullanılır.

involutus etimolojisi

Involutus Latincede kıvrılmış, sarılmış, toplanmış anlamlarında kullanılır.

Morfoloji


Şapka başlangıçta koyu sarı renkte ve dışbükeydir; sonraları yavaş yavaş kestane kahverengisine döner, orta kısmı içeri çökmeye başlar ve bazen umbo oluşturur; olgunlaşan mantarın kenarları içe doğru kıvrılır; genellikle kenarları yivlidir; yüzeyi kuru ortamlarda tüylü, ıslakken viskozdur; tamamen olgunlaştığında 5 ila 15 cm arasında genişler ve tüyler kaybolur. Solungaçlar başlangıçta soluk koyu sarı renktedir; olgunlaştıkça yavaş yavaş kahverengiye döner ve paslı lekeler ortaya çıkar. Gövde 8-30 mm çapta ve 3-12 cm boydadır; sıklıkla kavislidir; önceleri hafif koyu sarı renkte, olgunlukta kestane kahverengisi rengindedir. Sporlar elipsoidal, pürüzsüz ve 7.5-9 x 5-6 µm boyutlarda, spor izi kızıl-kahve renktedir.


listMaplistPiclist

Gözlemler


Paxillus involutusAkçakoca / Düzce
Ekim 2019 ©Mustafa Gökmen

Etkileşim


>
  • Paxillus involutus zehirlidir!
    1970'ten önce basılan mikolojik literatürde Paxillus involutus yenilebilir ve lezzetli bir mantar olarak gösteriliyordu. Gastrointestinal semptomlarla toksisiteden kaçınmak için sadece 20 dakikadan daha uzun süre pişirilerek sıcağa dayanıklı toksinlerin imha edilmesi gerektiği sanılıyordu. 1944 yılında Alman mikolog Julius Schäffer'ın bu mantarla yapılan yemeği yemesi ardından ölmesiyle, mantarın bazı durumlarda öldürücü zehirli olabileceği değerlendirildi. 1940 ve 1960 yılları arasında yapılan gözlemlerde yeterince uzun süre pişirilmesine karşın,  bu mantarın neden olduğu zehirlenme sayısının arttığı gözlendi. Paxillus involutus'u yemenin toksik etkilerinin kümülatif olduğu sanılmaktadır; başta Doğu Avrupa ülkeleri olmak üzere birçok yerde bu mantarı tüketmeleri nedeniyle öldükleri sanılan birçok teşhis edilemeyen vaka vardır. Çiğ veya yetersiz pişirilmiş olarak az miktarda tüketildiğinde ise mide rahatsızlıklarına neden olabilir.[1][2]

  • Paxillus involutus alerjen olabilir!
    Bu mantar tüketmelerinden sonra birkaç ay süresince veya hatta yıllar boyunca hiç bir belirti göstermemiş bazı insanların aniden aşırı alerjik reaksiyon gösterdikleri ve hemolitik aneminin (kırmızı kan hücrelerinin anormal bir şekilde parçalanmasına) ölümcül etkilerini gösterdiklerine dair kanıtlar vardır.[1]

  • Paxillus involutus bazı diğer mantar türleriyle karıştırılabilir
  • Benzer taxonlar
    Türkiye´de doğal yayılan diğer Paxillus türleri: P.involutus




    Kaynaklar
    1. Paxillus involutus, Brown Rollrim mushroom. (n.d.). Wildflowers, wild orchids, fungi, wildlife; nature books, reserves. https://www.first-nature.com/fungi/paxillus-involutus.php
    2. Paxillus involutus - a dangerous mushroom? (1995). Czech Scientific Society for Mycology. https://www.czechmycology.org/_cm/CM48105.pdf
    3. Michael Wood & Fred Stevens. (n.d.). California fungi: Paxillus involutus. MykoWeb: Mushrooms, Fungi, Mycology. https://www.mykoweb.com/CAF/species/Paxillus_involutus.html
    4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
    5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)