Kahkaha çiçeği (Ipomoeapurpurea) Tarlasarmaşığıgiller (Convolvulaceae) ailesinden, Türkiye´de doğal kaydı bulunmayan egzotik bir türdür; doğal yayılış bölgesi dışına çıkarılarak Türkiye'ye getirilerek ekilmiş veya dikilmiştir; Türkiye'de doğal ortamda çoğalmaz, ancak insan eliyle yetiştirilebilir. 0-2800 m yüksekliklerde; yol kenarları ve tarla sınırlarında gelişim gösterirler.
Türkçe literatürde genellikle Kahkaha çiçeği olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde sabah sefası olarak bilinir. Bilimsel olarak Ipomoeapurpurea (L.) Roth şeklinde tanımlanır.
Ipomoea etimolojisi
Ipomoea cins adı Yunancada `solucan ` anlamına gelen ips kelimesi ile `gibi` anlamına gelen homorios son ekinin birleşiminden türetilmiştir; cinsin kırvrım kıvrım ve yoğun dallarına işaret ettiği sanılmaktadır.
purpurea etimolojisi
Purpurea Latincede `mor` anlamına gelen purpuro kelimesi ile `renkli` anlamına gelen -ea son ekininin birleşiminden türetilmiştir. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur. Roth kısaltması bilim insanı Albrecht Wilhelm Roth (1757-1834) için kullanılmıştır.
Morfoloji
Tek veya çok yıllık, tırmanıcı veya yayılıcı, otsu bir türdür. Gövdeler 2-3 m´ye kadar uzun; bükümlü; kısa havlı ve uzun bükük tüylüdür. Yapraklar dairesel, yumurtamsı veya genişçe yumurtamsı, 4-18 x 3.5-16.5 cm, ± strigoz, taban kalpsi, tam kenarlı veya ± 3 loblu, keskin veya sivri uçlu; yaprak sapı 2-12 cm uzunluktadır. Çiçek kurulu 1-5 çiçekli; çiçek kümesi sapı 4-12 cm; brakte şeritsi, 6-7 mm, yayılı tüylü; çiçek sapı geriye doğru kıvrımlı, 1.2-1.5 cm; çanak yapraklar 1.1-1.6 cm, yayılı tüylü, sivri uçlu; taç huni biçimli, 4-6 cm, kırmızımsı eflatun veya mavi-eflatun, merkeze doğru beyaz ; ercik gömülü, düzensiz; sapçıklar dipte havlı; pistil gömülü; ovaryumtüysüz, 3 bölümlü; tepecik 3 lobludur. Meyve kapsül, küremsi, 9-10 mm çapta; tohumlar siyah veya saman sarısı, yumurta biçimli - üç köşeli, tüysüz veya tohum göbeği seyrek cılız tüylüdür.
Benzer taxonlarTürkiye´de doğal yayılan diğer Ipomoea türleri:I.imperati, I.sagittata Türkiye'de gözlemlenebilecek bazı diğer Ipomoea türleri:I.batatas, I.quamoclit
Kaynaklar
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)
Narlı / Çukurca / Hakkâri
Ersizlerdede / Küre / Kastamonu
Bahçelievler / Bodrum / Muğla
Merkez / Nallıhan / Ankara
Kemer / Antalya
Budak / Çamaş / Ordu
Çıralı / Kemer / Antalya
Karaburun / İzmir
Gürün / Sivas
