Araucaria araucana

İ.Ü. Orman Fakültesi / İstanbul - Ocak 2020 © Peren Tuzkaya

Gözlem bildir

Maymun çıkmaz ağacı

Araucariaceae / Araucaria / Araucaria araucana

Maymun çıkmaz ağacı (Araucaria araucana) Türkiye´de doğal kaydı bulunmayan egzotik bir türdür; doğal yayılış bölgesi dışına çıkarılarak Türkiye'ye getirilerek ekilmiş veya dikilmiştir; Türkiye'de doğal ortamda çoğalmaz, ancak insan eliyle yetiştirilebilir. Doğal yayılış alanı Şili’nin güneyi ve Güneybatı Arjantin’deki And Dağlarıdır. Soğuklara en dayanıklı olan türüdür. Türkiye’de park ve bahçelerde kullanılan çok dekoratif bir ağaçtır.

Bilimsel olarak Araucaria araucana (Molina) K. Koch. şeklinde tanımlanır. Araucaria: Şilide bir yerleşim adı olan Araucodan türetilmiştir; Araucodan anlamındadır. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. Molina kısaltması bilim insanı Giovanni Ignazio (Juan Ignacio) Molina (1737-1829) için kullanılmıştır.

Morfoloji

Doğal alanlarında erkek bireyleri 15-18 m, dişileri ise 30-50 m ye kadar boylanabilen; park ve bahçelerde ise 10 m’yi nadiren geçen herdemyeşil ağaçlardır. Gövdesi düzgündür; özellikle genç bireyleri simetriktir ve konik formludur. Gövdeden çevrel olarak çıkan dallar yatay yönde uzanır ve etrafı açıksa dallanabilir. En üstteki dallar yükselicidir; alttakiler ise aşağı sarkar. 25-50 mm uzunluğunda ve sapsız olan yaprakları, deri gibi sert, üçgen şeklinde, uçları sivri, batıcı ve her iki yüzü koyu yeşildir; sürgünlere kiremitvari şekilde sık ve sarmal olarak dizilmiştir. Yaprakların üst yüzü içbükey, alt yüzü dışbükeydir. Yapraklar 10-15 yıl sonra kahverengine dönüşerek uzun yıllar gövde ya da sürgün üzerinde kalır. Erkek ve dişi çiçekler genellikle ayrı ağaçlarda bulunur. Erkek çiçekler 8-12 cm uzunluğunda ve silindiriktir. Dişi çiçekleri 14-20 cm genişliğinde ovalimsi-küresel formlu dik duran bir kozalak oluşturur; kahverengi ve odunsudur; sürgünlerin ucunda dik durur; 2-3 yılda olgunlaşır ve dağılır. Kırmızımsı-kahverengi kanatsız tohumları 3-4,5 cm uzunluğundadır ve yenir (Kayacık, 1980; Bailey, 1977; Rehder, 1977; Krüssmann, 1985).

Gözlemler

Gözlem bildirilen diğer Araucaria türleri: A.angustifolia, A.heteropylla

Kaynaklar

Akkemik, Ü. (Ed). 2018. Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 684s.
Kayacık, H. 1980. Orman ve Park Ağaçlarının Özel Sitematiği, Cilt 1, Gymnospermae (Açık Tohumlular). İ.Ü. Orman Fakültesi Yayını No:2642/281.
Bailey, L.H. 1977: Manual of Cultivated Plants, 16. baskı, 1116 p., Macmillan Publishing CO., USA.
Krüssmann, G. 1985. Manual of Cultivated Conifers. Timber Press. Portland, Oregon. ISBN: 0-88192-007-X
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Araucaria etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler