Echinops sp.

Yuvar / Siverek / Şanlıurfa - Temmuz 2021 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Topuz dikeni

Asteraceae / Echinops / Echinops sp.

Topuz dikeni (Echinops sp.) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden bir türdür.

Türkçe literatürde genellikle Topuz dikeni olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde kirpi dikeni veya şeytandikeni olarak bilinir. Bilimsel olarak Echinops L. şeklinde tanımlanır. Echinops cins adı Yunanca “kirpi” anlamına gelen ekhinos kelimesi ile “kafa” anlamına gelen ops kelimesinin birleşiminden türetilmiştir; cinsin dikenli görünümlü çiçek durumuna atıfta bulunur. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji

30-120 cm boylanabilen, iki veya çok yıllık, otsu bir türdür. Gövdeler dik kabarık çizgilidir. Yapraklar basit yapraktan üç derin tüysü yaprağa kadar farklılıklar gösterebilir; saplı veya sapsızdır. Kapitulum tek çiçeklidir; birçok kapitulum küremsi başlarda (topuzlarda) taşınır; brakte küçük ve geriye büküktür. Filariler çok sıralıdır, kiremitvari veya üstüste gelmiş şekilde dizilidir, beyaz tüylerle çevrilidir; dışta kalanlar ispatula biçimlidir, uç kısımları dışa doğru ayrıktır ve en küçük boyda olanlardır; ortadakiler şeritsi-mızraksı formda ve sivri uçludur, içtekilere göre daha uzundur, uçları serbest veya bitişiktir. Çiçekler erdişidir, borumsudur ve mavi, yeşil veya beyazdır. Sert kabuklu meyveler az-çok dikdörtgenimsi-silindiriktir, yüzeyi yoğun ülgerlidir; papus taç şeklinde dizili kısa bitişik veya serbest tomurcuk kabuğu benzeri sert kıllıdır; 1 tohumludur.

listMap

Gözlemler

Çandır / Kalecik / Ankara
Eylül 2021 ©Serdar Ölez Echinops sp.

Ayvaşık / Beypazarı / Ankara
Ağustos 2021 ©Serdar Ölez Echinops sp.

Güzelkonak / Gevaş / Van
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez Echinops sp.

Yuvar / Siverek / Şanlıurfa
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez Echinops sp.

Yuvar / Siverek / Şanlıurfa
Temmuz 2021 ©Mustafa Gökmen Echinops sp.

Korulu / Gerger / Adıyaman
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez Echinops sp.

Türkiye´de doğal yayılan diğer Echinops türleri: E.acantholepis, E.adenocaulos, E.adenoclados, E.albidus, E.antalyensis, E.borae, E.chardinii, E.dumanii, E.emiliae, E.gaillardotii, E.heterophyllus, E.melitenensis, E.mersinensis, E.microcephalus, E.onopordum, E.orientalis, E.ossicus, E.phaeocephalus, E.polyacanthus, E.pungens, E.ritro, E.ritrodes, E.sphaerocephalus, E.spinosissimus, E.tenuisectus, E.tournefortii, E.transcaucasicus, E.vaginatus

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Çeviri: Ölez S., 2021)
Selamoğlu, H. Ş., Vural, C. (2017). Echinops phaeocephalus (Asteraceae) Türünün Antimikrobiyal ve Antioksidan Aktivitesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi 20(4)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Sayfaya atıf metni: Echinops sp.. florꜳnatolica içinde. Erişim tarihi Şubat 5, 2025, Erişim adresi http://floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ID=Echinops-sp.
Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Echinops etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler