Genel olarak uzun boylu, düzgün gövdeli ağaçlarla büyük ormanlar oluştururken, bazı türleri kısa boylu ve çalı görünümündedir. Genç yaşlarda dallar gövdeye çevrel dizilmiştir. İleri yaşlarda ise tepe formu ve dalların diziliş düzeni bozulur. Herdem yeşildirler. Uzun sürgünler üzerinde kısa sürgünleri de vardır ve bu kısa sürgünler yaprakları taşır; uzama yapmazlar. Bir kısa sürgün üzerindeki yaprak sayısı 1-2 -3 ya da 5 adet olup kısa sürgündeki yaprak sayısı önemli bir tanıma özelliğidir. Türkiye çamlarının tamamında kısa sürgündeki yaprak sayısı 2’dir. Yaprakların her yüzünde sayısız stoma çizgileri vardır. Yaprakların ucu sivri, kenarları çoğunlukla dişlidir; dip tarafında ‘kın-glaf ’ adı verilen sarı veya boz renkli, ince, deri gibi bir kısım sürekli kalır (Türkiye çamlarının tamamında böyledir) veya dökülür (Kayacık, 1980; Yaltırık, 1988; Farjon, 2005a, 2010; Eckenwalder, 2009). Erkek çiçekler, her sene oluşan uzun sürgünlerin dip tarafında yer alır, sapsız (filamentsiz) iki çiçek tozu torbası (anter) taşıyan, pula değişmiş etamin pulları bir eksen etrafında sarmal olarak dizilerek kozalakçık oluşturur ve bu kozalakçıklardan birçoğu bir arada bulunur. Etamin pulları sarı, portakal ya da kırmızı renklidir. Polenlerin iki yanında iki adet hava baloncuğu yer alır (Yaltırık, 1988).
Dişi kozalak subterminal veya ender olarak terminal ve yan durumludur. Spiral olarak bir eksen üzerinde dizilmiş birçok dişi çiçekten oluşmuştur. Bir dişi çiçeğin brahtesi (dış pul), karpel (iç pul veya tohum yaprağı) ve üzerinde de iki adet tohum taslağı taşır. Kozalak çiçek safhasında iken brahte dışardan görülür, sonradan karpel gelişir, deri gibi sertleşir veya odunlaşır, brahte görülmez. Çam kozalaklarının en önemli ve diğer cinslerden ayrılan özelliği, kozalak pullarının uç kısımlarında “apofiz (kalkan)” olarak adlandırılan odunlaşmış bir kısmın varlığıdır. Kalkan, çam türlerinin seksiyonlara ayrılmasında ve özelikle tür tanımlarında da önemli bir özelliktir. Kalkanın, 2 veya 3 iğne yapraklı çamlarda ortada, 5 iğne yapraklılarda ise uçta umbo (göbek) olarak adlandırılan çukur ya da çıkıntılı bir kısmı vardır. Türkiye çamlarının tamamında, umbo (göbek) adlı kısım kalkanın ortasındadır. Göbeğin ortasında ise mukro bulunur. Mukro türlere göre yassı, çubuk, diken gibi batıcı veya çengel ya da kuş gagası gibi uzamıştır. Kozalaklar 2 yılda (ender olarak 3 yılda) olgunlaşır. Kozalak pulları açılır, fakat dağılmaz. Tohumu kıskaç şeklinde kavrayan zarsı yapıda bir kanadı vardır, kanat ve tohum kaynaşmamıştır, çekince tohum kanattan ayrılır. P. pinea (Fıstık çamı), P. coulteri (Büyük kozalaklı çam) gibi büyük tohumlu türlerde kanat körelmiştir. Çenek sayısı 3-18’dir. Çok derine giden, kuvvetli bir kök sistemi oluştururlar. Bazı çam türleri yaz içinde ikinci ve hatta üçüncü bir sürgün daha geliştirir, yaz sürgünü oluştururlar (Kayacık, 1980; Yaltırık, 1988, Eckenwalder, 2009; Farjon, 2010; Akkemik ve diğ. 2011).