Bendek (Pistaciaeurycarpa) Menengiçgiller (Anacardiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Yukarı Murat-Van, Hakkari, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Dünyadaki coğrafi yayılışı Suriye, Kuzey Irak, Ermenistan, Azerbaycan, İran, Afganistan, Pakistan ve Türkiye’dir. Ülkemizde Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde Bitlis, Mardin, Hakkâri’de 1100-1720 m’ler arasında taşlı yamaçlar ve yaprağını döken çalılıklarda yetişir (Yaltırık, 1967a).
Bilimsel olarak Pistaciaeurycarpa Yalt. şeklinde tanımlanır.
Pistacia etimolojisi
Pistacia ΄lezzetli tadı olan΄ anlamında kullanılan Yunanca pistáke veya pistákia kelimesinden türetilmiştir, Yunanca kelime ise Pers dilinde aynı anlama gelen pistâkh kelimesinden türetilmiştir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Yalt. kısaltması bilim insanı Faik Yaltırık (1930-) için kullanılmıştır.
Morfoloji
Çalı veya 5 m’ye kadar boylanabilen kışın yaprağını döken küçük, dağınık ve geniş tepeli ağaçlardır. Yapraklar tek tüysü bileşik yaprak biçimindedir, (1-3-) 5-7 yaprakçıktan oluşur (Al Saghir ve Porter, 2012). Yaprakçıklar yumurta, yumurtamsı-dikdörtgenimsi biçimde, 5-8,5 cm boyunda, 2-5 cm enindedir. Ayanın her iki yüzü de açık yeşil renkli, kenarları kirpikli, ucu küt olup mukro bulunmaz. Yaprak orta damarı yassı olup kenarı çok dar kanatlı veya kanatsızdır. Farklı ağaçlarda yer alan erkek ve dişi çiçek kurulları bileşik salkım halindedir. Çekirdekli sulu meyvenin eni boyundan daha fazladır, 6-7 mm boyunda, 8-9 mm eninde ve basık-küre biçimindedir (Yaltırık, 1967a). Tohumları yenir.
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır. Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Akkemik, Ü. (Ed). 2018. Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 684s.
Al-Saghir, M., Porter D.M. 2012. Taxonomic Revision of the Genus Pistacia L. (Anacardiaceae), American Journal of Plant Sciences, 3, 12-32
Yaltırık, F. 1967a. Pistacia L. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Davis, P.H. (Ed.)., Edinburgh University Press, Edinburgh, Vol. 2, 1967, pp. 544-548.
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)
Kangallı / Pülümür / Tunceli
