Verbascum mucronatum

Eğlenhoca / Karaburun / İzmir - Nisan 2024 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Şapala

Scrophulariaceae / Verbascum / Verbascum mucronatum

Şapala (Verbascum mucronatum) Sıracaotugiller (Scrophulariaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Ergene, Güney Marmara, Batı Karadeniz, Asıl Ege, Orta Kızılırmak, Yukarı Fırat, Antalya alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 1250 m yükseltiler arasında; yol kenarları, nadas tarlaları, meşe çalılıkları, bozkırlar, kıyılık kumluk alanlarda gözlemlenebilir.

Bilimsel olarak Verbascum mucronatum Lam. şeklinde tanımlanır. Verbascum {Latince}: sığırkuyruğu; muhtemelen sakal anlamına gelen Latince barbascum veya barba kelimesinin bozulmasından türetilmiştir; muhtemelen bazı türlerde tüylü yapraklara işaret eder veya erciklerine atıfta bulunur. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Lam. kısaltması bilim insanı Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet de Lamarck (1744-1829) için kullanılmıştır.

Morfoloji

İki yıllık, 100-200 cm ve daha fazla, yoğun basık beyaz-kaba tüylü, sıklıkla tüysüz gibi. Gövde çok gürbüz, silindirik veya altta küt uçlu-köşeli, çok dallanmış. Dip yapraklar yumurtamsıdan dikdörtgenimsi-mızraksıya kadar, kaba küt dişli veya küt dişli, sivrice veya keskin uçlu, 30-65 x 10-25 cm, yaprak sapı belli belirsiz veya 8 cm´ye kadar; gövde kısmındakiler genişçe sarkık, kütdişçikliden tam kenarlıya kadar, ucu kuyruksu çıkıntılı. Çiçek durumu çok dallanmış, geniş yumurtamsı birleşik salkım şeklinde, 3-9 çiçekli gevşek demetler halinde. Brakteler yumurtamsıdan şeritsiye kadar, ucu kuyruksu çıkıntılı. Çiçek sapı 3 mm´ye kadar; brakteol mızraksı. Çanak 3-5 mm, loblar mızraksı, sivri uçlu. Taç sarı, 20-30 mm çapta, şeffaf salgılı, dış kısmı seyrek keçe tüylü-kaba tüylü. Ercikler 5, başçıklar böbrek şeklinde, sapçıklar başçıklara kadar beyazımsı-sarı yünlü. Kapsül yumurtamsı-küremsi, 4-7 x 4-6 mm, kaba tüylü, tüysüz gibi.

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan diğer Verbascum türleri: V.abieticola, V.adenocarpum, V.adenocaulon, V.adenophorum, V.adrianopolitanum, V.afyonense, V.agastachyum, V.agrimoniifolium, V.alepense, V.alpigenum, V.alyssifolium, V.amanum, V.anastasii, V.ancyritanum, V.andrusii, V.antinori, V.antiochium, V.antitauricum, V.apiculatum, V.armenum, V.artvinense, V.aschersonii, V.asperuloides, V.ballsianum, V.banaticum, V.barbeyi, V.basivelatum, V.bellum, V.biledschikianum, V.birandianum, V.biscutellifolium, V.bithynicum, V.blattaria, V.bombyciferum, V.bornmuellerianum, V.bourgeauanum, V.bracteosum, V.bugulifolium, V.caesareum, V.calvum, V.calycosum, V.campestre, V.cappadocicum, V.cariense, V.caudatum, V.cedreti, V.cerinum, V.charputense, V.chazaliei, V.cheiranthifolium, V.chionophyllum, V.chlorostegium, V.chrysochaete, V.chrysorrhacos, V.cicekdagensis, V.cilicicum, V.cilicium, V.coronopifolium, V.cucullatibracteum, V.cymigerum, V.dalamanicum, V.davisianum, V.decursivum, V.degenii, V.demirizianum, V.densiflorum, V.detersile, V.discolor, V.diversifolium, V.drymophilum, V.dumulosum, V.elegantulum, V.eleonorae, V.ergin-hamzaoglui, V.eriocarpum, V.eriorrhabdon, V.eskisehirensis, V.euphraticum, V.exuberans, V.faik-karaveliogullarii, V.flavidum, V.flavipannosum, V.freynii, V.froedinii, V.galilaeum, V.geminiflorum, V.georgicum, V.germaniciae, V.globiferum, V.globiflorum, V.glomeratum, V.glomerulosum, V.gnaphalodes, V.gossypinum, V.gracilescens, V.gypsicola, V.hadschinense, V.hajastanicum, V.hasbenlii, V.helianthemoides, V.heterobarbatum, V.heterodontum, V.humile, V.iconium, V.inaequale, V.infidelium, V.insulare, V.inulifolium, V.isauricum, V.josgadense, V.kastamunicum, V.kotschyi, V.krauseanum, V.kurdicum, V.lachnopus, V.laetum, V.lagurus, V.lasianthum, V.latisepalum, V.laxum, V.leianthoides, V.leianthum, V.leiocarpum, V.leiocladum, V.leptocladum, V.leuconeurum, V.levanticum, V.linearilobum, V.linguifolium, V.lobatum, V.longipedicellatum, V.luciliae, V.luridiflorum, V.lydium, V.lyratifolium, V.lysiosepalum, V.macrocarpum, V.macrosepalum, V.macrurum, V.maeandri, V.meinckeanum, V.melitenense, V.microsepalum, V.mucronatum, V.murbeckianum, V.mykales, V.myrianthum, V.myriocarpum, V.napifolium, V.natolicum, V.nudatum, V.nudicaule, V.nudiusculum, V.obtusifolium, V.olympicum, V.oocarpum, V.orbicularifolium, V.oreodoxum, V.oreophilum, V.orgyale, V.orientale, V.ovalifolium, V.ozturkii, V.pallidiflorum, V.parviflorum, V.pellitum, V.pestalozzae, V.petiolare, V.phlomoides, V.phoeniceum, V.phrygium, V.pinardii, V.pinetorum, V.pinnatifidum, V.ponticum, V.postianum, V.propontideum, V.protractum, V.prusianum, V.pseudoholotrichum, V.pseudovarians, V.pterocalycinum, V.pterocladum, V.pulverulentum, V.pumiliforme, V.pumilum, V.purpureum, V.pycnostachyum, V.pyramidatum, V.pyroliforme, V.racemiferum, V.reeseanum, V.renzii, V.roripifolium, V.rubricaule, V.rupicola, V.saccatum, V.salviifolium, V.samniticum, V.scamandrii, V.scaposum, V.serpenticola, V.serratifolium, V.simavicum, V.sinuatum, V.smyrnaeum, V.songaricum, V.sorgerae, V.speciosum, V.spectabile, V.sphenandroides, V.splendidum, V.spodiotrichum, V.stachydifolium, V.stenocarpum, V.stenostachyum, V.stepporum, V.subnivale, V.subserratum, V.suworowianum, V.symes, V.szovitsianum, V.tauri, V.tenue, V.thapsus, V.tossiense, V.transcaucasicum, V.transolympicum, V.trapifolium, V.trichostylum, V.tripolitanum, V.tuna-ekimii, V.turcicum, V.urceolatum, V.urobracteum, V.uschakense, V.vacillans, V.vanense, V.varians, V.vulcanicum, V.wiedemannianum, V.xanthophoeniceum, V.yurtkuranianum, V.×

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2024)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Verbascum etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler