Verbascum heterodontum

Şampaşa Karaderbendi / Pülümür / Tunceli - Haziran 2023 © Mustafa Gökmen

Gözlem bildir

Dişleksığırkuyruğu

Scrophulariaceae / Verbascum / Verbascum heterodontum

Dişleksığırkuyruğu (Verbascum heterodontum) Sıracaotugiller (Scrophulariaceae) ailesinden endemik bir türdür. Türkiye'de sadece Yukarı Fırat alt bölgesinde yayılış göstermektedir. 950-2000 m yükseltiler arasında; taşlık yamaçlar, meşe çalılıklarında gözlemlenebilir.

Bilimsel olarak Verbascum heterodontum Hub.-Mor. şeklinde tanımlanır. Verbascum {Latince}: sığırkuyruğu; muhtemelen sakal anlamına gelen Latince barbascum veya barba kelimesinin bozulmasından türetilmiştir; muhtemelen bazı türlerde tüylü yapraklara işaret eder veya erciklerine atıfta bulunur. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Hub.-Mor. kısaltması bilim insanı Arthur Huber-Morath (1901-1990) için kullanılmıştır; Huber-Morath Arthur Huber-Morath, Basler Botanischen Gesellschaft (BAS) ve Edinburgh Kraliyet Botanik Bahçesi nin herbaryumuyla ilişkili bir İsviçreli ekonomist ve botanikçidir. 1935 ile 1969 yılları arasında Türkiye florası üzerine yoğunlaşmış ve 16 keşif gezisi yapmıştır; yaklaşık 30.000 örnekten oluşan geniş koleksiyonu şu anda Conservatoire Botanique de Genèvede saklanmaktadır.

Morfoloji

İki yıllık, 50-100 cm, yoğun beyaz keçe-kaba tüylü, kısa zaman sonra tüysüz. Gövde narin veya gürbüz, silindirik, dallanmış yukarıda orta. Dip yapraklar yumurtamsıdan dairesele kadar, 8-20 x 5-17 cm, kaba küt dişli veya çift-küt dişli, küt uçlu, kalpsi, tabanda kesik veya kısaca kamamsı, yaprak sapı 2-20 cm; alt gövde kısmındaki yapraklar benzer, üst kısaca saplı veya sapsız, yumurtamsı veya yumurtamsı-mızraksı, küt dişli-dişli, keskin uçlu veya sivri uçlu. Çiçek durumu gevşek, dallanmış, geniş birleşik salkım, demetler (1-) 2-12 çiçekli (dikazyum 3-11 çiçekli, diğer çiçekler 1-3). Brakteler mızraksı veya şeritsi, sivri uçlu. Dikazyum sapı 1-6 mm, çiçek sapı 2-10 mm; brakteol küçük. Çanak 2-3 mm, kaba tüylü, tüysüz, yoğun micro-bezeli, loblar mızraksı, keskin uçlu. Taç sarı, ~ 15 mm çap., şeffaf salgı bezi yok, Dış kısmı yıldızsı kaba tüylü. Ercikler 5, başçıklar böbrek şeklinde, sapçıklar beyazımsı-sarı yünlü, önde uç kısma yakın ikisi tüysüz. Kapsül genişçe yumurtamsı, 4-5 x 3-4 mm, yoğun yıldızsı-kaba tüylü, tüysüz.

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan diğer Verbascum türleri: V.abieticola, V.adenocarpum, V.adenocaulon, V.adenophorum, V.adrianopolitanum, V.afyonense, V.agastachyum, V.agrimoniifolium, V.alepense, V.alpigenum, V.alyssifolium, V.amanum, V.anastasii, V.ancyritanum, V.andrusii, V.antinori, V.antiochium, V.antitauricum, V.apiculatum, V.armenum, V.artvinense, V.aschersonii, V.asperuloides, V.ballsianum, V.banaticum, V.barbeyi, V.basivelatum, V.bellum, V.biledschikianum, V.birandianum, V.biscutellifolium, V.bithynicum, V.blattaria, V.bombyciferum, V.bornmuellerianum, V.bourgeauanum, V.bracteosum, V.bugulifolium, V.caesareum, V.calvum, V.calycosum, V.campestre, V.cappadocicum, V.cariense, V.caudatum, V.cedreti, V.cerinum, V.charputense, V.chazaliei, V.cheiranthifolium, V.chionophyllum, V.chlorostegium, V.chrysochaete, V.chrysorrhacos, V.cicekdagensis, V.cilicicum, V.cilicium, V.coronopifolium, V.cucullatibracteum, V.cymigerum, V.dalamanicum, V.davisianum, V.decursivum, V.degenii, V.demirizianum, V.densiflorum, V.detersile, V.discolor, V.diversifolium, V.drymophilum, V.dumulosum, V.elegantulum, V.eleonorae, V.ergin-hamzaoglui, V.eriocarpum, V.eriorrhabdon, V.eskisehirensis, V.euphraticum, V.exuberans, V.faik-karaveliogullarii, V.flavidum, V.flavipannosum, V.freynii, V.froedinii, V.galilaeum, V.geminiflorum, V.georgicum, V.germaniciae, V.globiferum, V.globiflorum, V.glomeratum, V.glomerulosum, V.gnaphalodes, V.gossypinum, V.gracilescens, V.gypsicola, V.hadschinense, V.hajastanicum, V.hasbenlii, V.helianthemoides, V.heterobarbatum, V.heterodontum, V.humile, V.iconium, V.inaequale, V.infidelium, V.insulare, V.inulifolium, V.isauricum, V.josgadense, V.kastamunicum, V.kotschyi, V.krauseanum, V.kurdicum, V.lachnopus, V.laetum, V.lagurus, V.lasianthum, V.latisepalum, V.laxum, V.leianthoides, V.leianthum, V.leiocarpum, V.leiocladum, V.leptocladum, V.leuconeurum, V.levanticum, V.linearilobum, V.linguifolium, V.lobatum, V.longipedicellatum, V.luciliae, V.luridiflorum, V.lydium, V.lyratifolium, V.lysiosepalum, V.macrocarpum, V.macrosepalum, V.macrurum, V.maeandri, V.meinckeanum, V.melitenense, V.microsepalum, V.mucronatum, V.murbeckianum, V.mykales, V.myrianthum, V.myriocarpum, V.napifolium, V.natolicum, V.nudatum, V.nudicaule, V.nudiusculum, V.obtusifolium, V.olympicum, V.oocarpum, V.orbicularifolium, V.oreodoxum, V.oreophilum, V.orgyale, V.orientale, V.ovalifolium, V.ozturkii, V.pallidiflorum, V.parviflorum, V.pellitum, V.pestalozzae, V.petiolare, V.phlomoides, V.phoeniceum, V.phrygium, V.pinardii, V.pinetorum, V.pinnatifidum, V.ponticum, V.postianum, V.propontideum, V.protractum, V.prusianum, V.pseudoholotrichum, V.pseudovarians, V.pterocalycinum, V.pterocladum, V.pulverulentum, V.pumiliforme, V.pumilum, V.purpureum, V.pycnostachyum, V.pyramidatum, V.pyroliforme, V.racemiferum, V.reeseanum, V.renzii, V.roripifolium, V.rubricaule, V.rupicola, V.saccatum, V.salviifolium, V.samniticum, V.scamandrii, V.scaposum, V.serpenticola, V.serratifolium, V.simavicum, V.sinuatum, V.smyrnaeum, V.songaricum, V.sorgerae, V.speciosum, V.spectabile, V.sphenandroides, V.splendidum, V.spodiotrichum, V.stachydifolium, V.stenocarpum, V.stenostachyum, V.stepporum, V.subnivale, V.subserratum, V.suworowianum, V.symes, V.szovitsianum, V.tauri, V.tenue, V.thapsus, V.tossiense, V.transcaucasicum, V.transolympicum, V.trapifolium, V.trichostylum, V.tripolitanum, V.tuna-ekimii, V.turcicum, V.urceolatum, V.urobracteum, V.uschakense, V.vacillans, V.vanense, V.varians, V.vulcanicum, V.wiedemannianum, V.xanthophoeniceum, V.yurtkuranianum, V.×

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Verbascum etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler