floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Scrophularia scopolii
 
Akçakoca / Düzce - Ekim 2018 © Serdar Ölez
Scrophularia scopoliiScrophularia scopoliiScrophularia scopolii
Gözlem bildir
Elköpürten
Scrophulariaceae / Scrophularia / Scrophularia scopolii
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Elköpürten (Scrophularia scopolii) Sıracaotugiller (Scrophulariaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Çatalca-Kocaeli, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 15 ile 2300 m yükseklikler arasında; orman altları, nemli taşlık yamaçlar, su kenarları ve çalılıklarda gelişim gösterirler.

Türkçe literatürde genellikle Elköpürten olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde sıracaotu olarak bilinir. Bilimsel olarak Scrophularia scopolii Hoppe ex Pers. şeklinde tanımlanır. ex kısaltması, bu kısaltmayı takip eden ismin bu türü kabul görür şekilde yayınladığı ancak bunu `ex´ kısaltmasından önce gelen yayıncının kabul görmeyen açıklamalarına dayandırdığını belirtir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Hoppe kısaltması bilim insanı David Heinrich Hoppe (1760-1846) için kullanılmıştır. Pers. kısaltması bilim insanı Christiaan Hendrik Persoon (1761-1836) için kullanılmıştır.

Morfoloji


20-100 cm boylanabilen, iki yıllık veya çok yıllık, otsu bir türdür. Gövde tüysüz veya eser miktarda ülgerli-yünsü tüylü, eflatunumsu yeşil renktedir. Yapraklar karşılıklı dizili, yaprak sapı 1-6.5 cm; yaprak ayası 2.5-12.5 x 2.2-8.5 cm, genişçe yumurtamsı-dikdörtgenimsi; taban derin kalpsi veya kamamsı ; uç kısım küt uçlu veya sivrimsi; kenarlar çift oymalı, dikensi uçlu veya derin dişlidir. Çiçeklenme Nisan-Ağustos ayları arasında; çiçek durumu talkım (cymes), 2-13 çiçekli; çiçek kümesi sapı 0.4-6.5 cm; çiçek sapı 4-17 mm, salgılı tüylü; çanak loblar 2-4 mm, yumurtamsı, salgılı tüylü veya salgısız; kenarları koyu kahverengi veya beyaz ince ve kuru zarlı; taç yaprak yeşilimsi-kahverengi veya eflatunumsu-kırmızı, 5-8 mm`dir. Meyve kapsül, yumurta biçimli, 4.5-7.5 x 3.5-4.5 mm, ucu sivri çıkıntılıdır.



listMaplistPiclist

Gözlemler


Scrophularia scopoliiAkçakoca / Düzce
Ekim 2018 ©Serdar Ölez
Scrophularia scopoliiKavaklı / Yenice / Karabük
Aralık 2019 ©Ahmet Aytekin ve ark.
Scrophularia scopoliiPülümür / Tunceli
1980 ©Şinasi Yıldırımlı
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan S. scopolii taksonları: Scrophularia scopolii var. adenocalyx, Scrophularia scopolii var. burdurensis, Scrophularia scopolii var. longirostrata, Scrophularia scopolii var. nusairiensis, Scrophularia scopolii var. parryi, Scrophularia scopolii var. scopolii, Scrophularia scopolii var. smyrnaea
Türkiye´de doğal yayılan Scrophularia türleri: S.amana, S.amplexicaulis, S.atropatana, S.bitlisica, S.candelabrum, S.canina, S.capillaris, S.carduchorum, S.catariifolia, S.chlorantha, S.chrysantha, S.cinerascens, S.clematidifolia, S.crenophila, S.cryptophila, S.depauperata, S.divaricata, S.erzincanica, S.floribunda, S.gracilis, S.gypsicola, S.hyssopifolia, S.ilwensis, S.kotschyana, S.kurdica, S.lepidota, S.libanotica, S.lucida, S.luridiflora, S.macrobotrys, S.macrophylla, S.marginata, S.mersinensis, S.mesopotamica, S.myriophylla, S.nachitschevanica, S.nodosa, S.olympica, S.orientalis, S.paphlagonica, S.pegaea, S.peregrina, S.peyronii, S.pinardii, S.pruinosa, S.pulverulenta, S.pumilio, S.rimarum, S.scariosa, S.scopolii, S.serratifolia, S.sosnowskyi, S.striata, S.subaequiloba, S.tagetifolia, S.thesioides, S.trichopoda, S.umbrosa, S.uniflora, S.variegata, S.versicolor, S.xanthoglossa, S.xylorrhiza, S.zuvandica, S.zvartiana




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)