Sandalağacı (Arbutusandrachne) Fundagiller (Ericaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Akdeniz bölgesi ve Orta Doğu`da yaygın olarak bulunmaktadır.
Türkçe literatürde genellikle Sandalağacı olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde hartlap [adana] veya gümerit [sinop] olarak bilinir. Bilimsel olarak Arbutusandrachne L. şeklinde tanımlanır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.
Morfoloji
Genellikle çalı formunda birden fazla gövde yapan, bazen 5-6 m kadar boylanabilen ağaççık formunda gelişen odunsu bir türdür. Gövde eğri gelişim gösterir; gövde kabuğu olgunlukta dikine plakalar halinde kıvrılarak soyulur, alttan çıkan taze kabuk önce gri, daha sonra kiremit kırmızısı renkte, parlak ve pürüzsüzdür. Yapraklar eliptik formda, 7-10 x 4-6 cm boyutlarda, kalın, koyu yeşil; yaprak sapı 3-4 cm uzunluğunda, dallarla aynı renktedir. Çiçeklenme Mart-Nisan aylarında; çiçek kurulu birleşik salkım, tomurcukken dik, olgunlaşınca sarkık; çiçekler çan şeklindedir. Meyvelenme Eylül-Ekim aylarında; meyve küre biçiminde ve 5-7 mm çapında, yüzeyi kabarcıklı, önceleri yeşil, olgunlaştığında kızıl-kahverengi ve acıdır.
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır. Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Benzer taxonlarTürkiye´de doğal yayılan Arbutus türleri:A.andrachne, A.unedo
Kaynaklar
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)