Bal Mantarı (Armillariamellea) - (Physalacriaceae) ailesinden bir türdür. Meyve bahçelerindeki ağaçlar da dahil olmak üzere ağaçların üzerinde parazitik; kütüklerde, ölü köklerde ve bazen de düşen dallarda saprobik olarak ortaya çıkar. A. mellea, Türkiye´de meşe, kayın, kestane, gürgen, kavak, söğüt, fındık ve ceviz gibi yaprak döken türler ile çam, göknar ve sedir gibi iğne yapraklı türlerde kaydedilmiştir (Selik, 1973; Sümer, 1977; Doğan ve Öztürk, 2006; Türkekul, 2008).
Genellikle meyvesi 6-30 bireylik gruplar halinde gelişir; bireyler birbirine karışmış görünümdedir, ancak birbirlerine kaynaşık değillerdir. Miseller kök görünümünde, ipliksi, siyah renkli, tipik olarak 2 mm ve en çok 5 mm çaptadır; canlı ağaçlarda sıklıkla gövde kabuğu altında gelişir, ardından kabuk dökülür; toprak içerisinden ilerleyerek birkaç metre ötedeki ağaçlara da erişebilir. Kaydedilen en uzun Armillaria miseli 9 metredir. Bu mantar ağaç gövdesinde görüldüğü zaman maalesef ağaçta oluşan hasar geri döndürülemeyecek boyuttadır. Sadece ağaçlara değil tüm odunsu dokulu bitkilere yayılabilir.
Bilimsel olarak Armillariamellea (Vahl) P.Kumm. şeklinde tanımlanır.
Morfoloji
Şapka 5-15 cm arası çaptadır; bal-sarıdan kırmızı-kahverengiye kadar değişen renktedir ve merkezde daha koyu bir alan bulunur; eti beyaz ve serttir; genç şapkalar derin dışbükeydir, merkeze doğru daha belirgin olmak üzere, ince pullar görülür; olgunlaştıkça düzleşir ve genellikle dalgalı, çizgili kenar boşlukları gelişir, merkeze yakın pullar kaybolabilir. Solungaçlar yoğun dizilidir; şapkaya genişçe bağlı veya zayıfça sarkık bağlıdır; başlangıçta ten rengidir, olgunlaştıkça sarımsılaşır, en sonunda paslı lekeler oluşturur. Sap 5-15 mm çapta, 6-15 cm boydadır; başlangıçta beyazdır, olgunlaştıkça sarı veya sarımsı-kahve renge dönüşür; tok ve sağlamdır, olgunlukta yünümsü ince lifler oluşturur. Halka soluk sarımsı renktedir ve olgunluğa kadar yerinde kalır. Sporlar 7-9 x 5-6μm boyutlarda, elipsoidal ve yumuşaktır; sivri bir ucu vardır; damlacıklı şeffaftır; hava ile temasta renk değiştirmez. Spor izi soluk açık krem renktedir.
Benzer taxonlarTürkiye´de doğal yayılan diğer Armillaria türleri:A.mellea
Kaynaklar
Acer, S., Yilmaz, E., & Karakaya, A. (2023). Ecological Factors Influencing the Occurrence of Armillaria mellea (Basidiomycota, Agaricales, Physalacriaceae) in Yuvacik Dam Watershed in Kocaeli, Türkiye. Mantar Dergisi, 14(1), 10-21. https://doi.org/10.30708/mantar.1199560
Armillaria mellea – Wood decay fungi of living trees. (n.d.). Wood Decay Fungi of Living Trees. https://www.treerot.com/fungi/armillaria-mellea/
Kök Çürüklüğü Hastalıkları. (n.d.). T.C Tarım ve Orman Bakanlığı Fındık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü. PDF
Selik, M. (1973). Türkiye Odunsu Bitkileri. Özellikle Orman Ağaçlarında Hastalık Âmili ve Odun Tahrip Eden Mantarlar. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları.
Sümer, S. (1977). Belgrad Ormanındaki Ağaçlarda Çürüklük Doğuran Önemli Mantarlar. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları.
Doğan, H. H., Öztürk, Ö. and Şanda, M.A. (2021). The Mycobiota of Samanlı Mountains in Turkey. Trakya University Journal of Natural Sciences, 22(2): 215-243, DOI: 10.23902/trkjnat.947894
Türkekul, İ. (2008). Almus ve Çamiçi Yaylası (Tokat) Makromantar Florası. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi. 1. 53–55.
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)
Akçakoca / Düzce
