Sarıgül / Pülümür / Tunceli - Haziran 2022 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Kırım güzeli

Rubiaceae / Cruciata / Cruciata taurica

Kırımgüzeli (Cruciata taurica) Kökboyagiller (Rubiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 300-3300 m yükseklikler arasında; kuru kayalıklar, moloz yığınları, bozkırlar ve çalılıklarda doğal gelişim gösterebilir.

Bilimsel olarak Cruciata taurica (Pall. ex Willd.) Ehrend. şeklinde tanımlanır. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. ex kısaltması, bu kısaltmayı takip eden ismin bu türü kabul görür şekilde yayınladığı ancak bunu `ex´ kısaltmasından önce gelen yayıncının kabul görmeyen açıklamalarına dayandırdığını belirtir. Pall. kısaltması bilim insanı Peter(Pyotr) Simon von Pallas (1741-1811) için kullanılmıştır. Willd. kısaltması bilim insanı Carl Ludwig Willdenow (1765-1812) için kullanılmıştır. Ehrend. kısaltması bilim insanı Friedrich Ehrendorfer (1927-) için kullanılmıştır.

Morfoloji

10-45 cm boylanabilen, çok yıllık, alt tarafı odunsu, üst kısmı otsu bir türdür. Gövdeler sıklıkla tabanda yere yayılıdır ve dallar yukarı doğru yükselir; kesiti dört köşelidir ve köşeler kıkırdağımsıdır; yüzeyi tüysüz veya geriye doğru kıvrık tüylerle havlıdır; boğum araları genellikle 14'ten daha azdır ve en geniş olan en üst boğum arası 3-4.5 cm'dir. vejetatif filizler ~40 cm'ye kadar uzun olabilir ve genellikle çiçekli dallardan daha incedir. Yapraklar 10-25 x 4-15 mm boyutlarda ve dikdörtgenimsi, eliptik veya yuvarlağımsı formdadır; küt veya keskin uçludur; yüzeyler tüysüz ve kenarlar az pürüzlü-kirpikli veya kısa havlı - kısaca tüylü olabilir; dokusu biraz köselemsidir; 1-3 damarlıdır. Çiçeklenme Mart-Temmuz ayları arasında gerçekleşir; çiçek kurulu 5-9 çiçekli talkım formdadır; kurul braktesi ters yumurtamsı, genişçe yumurtamsı veya dairemsi şeklindedir, parşömenimsidir, sıklıkla sarımsı veya eflatuna çalar renktedir, olgunlaştıkça büyür, çiçeklenme sonrasında 30 x 15 mm boyutlara ulaşır; çiçek kurulu sapı ve çiçek sapı yoğun tüylü, basık tüylü veya bazen tüysüz olabilir, meyve zamanı 3-4 mm uzunluğa ulaşır ve geriye bükülür; brakteol 15 x 12 mm boyutlarda, eliptik-yuvarlağımsı, yüzeyi kirpikli-az pürüzlü, tüylü veya tüysüzdür; taç altın sarı veya sarımsı-yeşil renkte ve 3-6 mm çaptadır, loblar yumurtamsı-eliptik, keskin veya sivri uçludur. Merikarp tohum genellikle tek, küremsi ve 3-4 mm çaptadır.

listMap

Gözlemler

Karaşar / Beypazarı / Ankara
Nisan 2024 ©Mustafa Gökmen Cruciata taurica

Solaklar / Seben / Bolu
Mayıs 2023 ©Serdar Ölez Cruciata taurica

Sarıgül / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez Cruciata taurica

Gürün / Sivas
Ekim 2018 ©Selvinaz Gülçin Bozkurt vd. Cruciata taurica

Türkiye´de doğal yayılan Cruciata türleri: C.articulata, C.laevipes, C.mixta, C.pedemontana, C.taurica

Kaynaklar

Davis, P. H., Cullen, J., & Coode, M. J. (1988). Flora of Turkey and the east Aegean islands. Edinburgh University Press.
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.