Fagus orientalis

Polonezköy / İstanbul - Nisan 2016 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Doğu Kayını

Fagaceae / Fagus / Fagus orientalis

Doğu Kayını (Fagus orientalis) Kayıngiller (Fagaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Sıklıkla 700-1300 m, nadiren 30-2000 m yükseklikler arasında; yaprak döken ve karışık ormanlarda (meşe-kestane-gürgen veya göknar ve karaçam veya sarıçamlardan oluşan) doğal gelişim gösterirler.

Türkçe literatürde genellikle Doğu Kayını olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde moni (çamlıhemşin) olarak bilinir. Bilimsel olarak Fagus orientalis Lipsky şeklinde tanımlanır. Fagus Yunancada `kayın` anlamına gelen phegos kelimesinden türetilmiştir; phegos eski Yunancada aynı zamanda `yenilebilir` bazen de `meşe` anlamına da gelir. Orientalis Latincede orientale kelimesinden gelir ve doğuyu hatırlatan veya doğudan gelen anlamına gelir; Asya veya Avustralya kaynaklı tür dağılımına dikkat çeker. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Lipsky kısaltması bilim insanı Vladimir Ippolitovich Lipsky (1863-1937) için kullanılmıştır.

Morfoloji

40 m boylanabilen, kışın yapraklarını döken bir ağaçtır. Gövde kabuğu açık gri ve pürüzsüzdür. Genç filizler kırmızımsı-kahverengi ve havlıdır. Yapraklar 6.5-15.5 x 3.5-8 cm boyutlarda, genişçe eliptik-ters yumurtamsı veya ters yumurtamsı-dikdörtgenimsi, nadiren yumurtamsı formda, keskin uçlu veya kısa sivri uçlu, 8-13 çift damarlı, tabanı genişçe kamamsı veya yuvarlağımsı ve tam kenarlı veya hafifçe dalgalıdır; her iki yüzeyi genellikle tüysüz, alt yüzeyde orta damar ve ana damarlar boyunca uzun ipeksi-cılız tüylüdür; yaprak sapı havlıdır ve 0.6-1.2 cm uzunluktadır; stipül 3.5 mm uzunluktadır ve erken dökülür. Çiçeklenme Mayıs ayında gerçekleşir; iki farklı formda tomurcuk kabuğu verdır, üsttekiler biz şeklinde, alttakiler ispatula biçimlidir ve 5-15 x 2-4 mm arası boyutlardadır; çiçek kümesi sapı havlı ve 2.5-3.5 cm uzunluktadır. Meyve sert kabuklu ve 1.2-2.2 cm boyutlardadır.

Gözlemler

Yeşilçele / Bolu
Ekim 2024 ©Serdar Ölez Fagus orientalis

Saruhanlar / Gediz / Kütahya
Nisan 2024 ©Serdar Ölez Fagus orientalis

İnaltı / Ayancık / Sinop
Kasım 2023 ©Serdar Ölez Fagus orientalis

Sarıkum / Sinop
Ekim 2023 ©Serdar Ölez Fagus orientalis

Seyrek / Mengen / Bolu
Ağustos 2021 ©Serdar Ölez Fagus orientalis

Kalekaya / Onikişubat / Kahramanmaraş
Temmuz 2021 ©Mustafa Gökmen Fagus orientalis

Onikişubat / Kahramanmaraş
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez Fagus orientalis

Kozpınar / Bozüyük / Bilecik
Mayıs 2021 ©Serdar Ölez Fagus orientalis

Erfelek / Sinop
Ekim 2020 ©Mustafa Gökmen Fagus orientalis

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi

DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.

Benzer taxonlar

Türkiye´de doğal yayılan diğer Fagus türleri: F.orientalis, F.sylvatica

Kaynaklar

NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Sayfaya atıf metni: Fagus orientalis. florꜳnatolica içinde. Erişim tarihi Aralık 22, 2024, Erişim adresi http://floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ID=Fagus-orientalis
Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Fagus etimolojisi

orientalis etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi