Hesperis isatidea

Yayladere / Bingöl - Mayıs 2015 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Allı Gelin

Brassicaceae / Hesperis / Hesperis isatidea

Allı Gelin (Hesperis isatidea) Turpgiller (Brassicaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Orta ve Doğu Karadeniz, Yukarı Kızılırmak, Yukarı Fırat alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 1000-2000 m yükseklikler arasında; aşınmış toprak yığınları ve döküntülerde gözlenebilir.

Türkçe literatürde genellikle Allı Gelin olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde boya çiçeği olarak bilinir. Bilimsel olarak Hesperis isatidea (Boiss.) D.A.German & Al-Shehbaz şeklinde tanımlanır. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. Kısaltmalar arasında yer alan & işareti, bu bilim insanlarının bitki hakkındaki makaleyi birlikte yayınladılarını belirtir. Boiss. kısaltması bilim insanı Pierre Edmond Boissier (1810-1885) için kullanılmıştır; Boissier İsviçreli botanikçi, kâşif ve matematikçidir; Türkiye´den ve birçok başka ülkeden ve bölgeden bitki örnekleri toplamıştır; çok sayıda bitki cinsini ilk defa Boissier tanımlamıştır. D.A.German kısaltması bilim insanı Dmitry A. German (2001) için kullanılmıştır. Al-Shehbaz kısaltması bilim insanı Ihsan Ali Al-Shehbaz (1939-) için kullanılmıştır.

Morfoloji

Gövdeler dik gelişir ve yoğun uzun beyazımsı tüy örtüsü ile kaplıdır. Yapraklar hemen hemen eliptik formludur ve kenarları dişlidir; alt kısımlarda saplı, üstlerde sapsızdır. Çanak 6-8 mm uzunluktadır. Çiçekler hoş kokuludur. Meyveler düz, sarkık ve genişçe kanatlıdır; olgunlaşınca açılmaz; yüzey başlangıçta iki parçalı dikensi kıllarla kaplıdır, olgunlaşınca bu kıllar dökülür.

Gözlemler

Kabadal / Pülümür / Tunceli
Haziran 2023 ©Serdar Ölez Hesperis isatidea

Mezraa / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez Hesperis isatidea

Dağbek / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez Hesperis isatidea

Hesperis isatidea eşisimleri/sinonimleri: Tchihatchewia isatidea
Türkiye´de doğal yayılan diğer Hesperis türleri: H.anatolica, H.armena, H.aspera, H.balansae, H.bicuspidata, H.boissieriana, H.bottae, H.breviscapa, H.buschiana, H.cilicica, H.hamzaoglui, H.hedgei, H.isatidea, H.kitiana, H.kotschyi, H.kuerschneri, H.laciniata, H.macedonica, H.matronalis, H.novakii, H.ozcelikii, H.oznur-duraniae, H.pendula, H.persica, H.pisidica, H.podocarpa, H.scabrida, H.schischkinii, H.steveniana, H.syriaca, H.thyrsoidea, H.tosyaensis, H.tristis, H.turkmendaghensis

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Sayfaya atıf metni: Hesperis isatidea. florꜳnatolica içinde. Erişim tarihi Aralık 21, 2024, Erişim adresi http://floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ID=Hesperis-isatidea
Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.