floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Ophrys phrygia
 
Balpayam / Pülümür / Tunceli - Haziran 2022 © Serdar Ölez
Ophrys phrygiaOphrys phrygiaOphrys phrygia
Gözlem bildir
Yunussalebi
Orchidaceae / Ophrys / Ophrys phrygia
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Yunussalebi (Ophrys phrygia) Salepgiller (Orchidaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Konya, Yukarı Fırat, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 1700 m yükseltiler arasında; makilikler, friganalar, meşe çalılıkları, çam ormanları ve kavaklıklarda; sıklıkla  nemli alanlarda; kalkerli ve şist (kiltaşı) topraklarda gözlemlenebilir. 

Bilimsel olarak Ophrys phrygia H.Fleischm. & Bornm. şeklinde tanımlanır.

Ophrys etimolojisi

Ophrys cins adı eski Yunancada `kaş` anlamına gelmektedir; çeşitli türlerin dudaklarının tüylü kenarlarına atıfta bulunur. Kısaltmalar arasında yer alan & işareti, bu bilim insanlarının bitki hakkındaki makaleyi birlikte yayınladılarını belirtir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. H.Fleischm. kısaltması bilim insanı Hans Fleischmann (1875-1928) için kullanılmıştır. Bornm. kısaltması bilim insanı Joseph Friedrich Nicolaus Bornmüller (1862-1948) için kullanılmıştır; Bornmüller Alman botanikçidir; Balkanlar, Orta Doğu, Anadolu ve Kuzey Afrika floralarını çalışmıştır; 1928´de Beiträge zur Flora Mazedoniens adlı eserini yayımlamıştır.

Morfoloji


65 cm kadar boylanabilir. Yapraklar 4-5 adet ve dikdörtgenimsi-mızraksıdır. Çiçek durumu 8 kadar çiçek taşıyabilir ve 30 cm´e kadar boyda seyrek başak formludur; bazen çok seyrektir, en alttakiler birbirinden 8 cm´e kadar ayrıktır. Çanak yumurtamsı veya yumurtamsı-mızraksı formda ve 15 x 7 mm boyutlara kadardır, gül rengi-menekşe rengine çalar, yeşil orta damarlıdır; sırt kısım dik, yanal yayılı veya ± geriye bükülmüş olabilir. Taç küçük, üçgen biçimli veya üçgenimsi-yumurtamsı, 2.5-3.5 mm boyda, küt uçlu, gül rengi-eflatun ve kadifemsi tüylüdür. Dudak oldukça geniş, 10-13 mm ve 3 lobludur; yanal loblar küçük ve dışarı doğru bükük 4 mm boynuzludur; orta lob yumurtamsıdır, kenarları geriye doğru kıvrımlıdır, kısaca kahverengimsi-kadifemsi tüylüdür; desenler genellikle orta lobun yarısını kaplar, farklı loblu sarımsı şeritler yumurtamsı kadifemsi tüylü bir bölgeyi çevreler; uç kısım dışa doğru gerilmiş, sarımsı-yeşil renkte ve genişçe yumurtamsıdır, sıklıkla ucu üç dişlidir.



listMaplistPiclist

Gözlemler


Ophrys phrygiaBalpayam / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan diğer Ophrys türleri: O.amanensis, O.apifera, O.aramaeorum, O.argolica, O.blitopertha, O.bombyliflora, O.bornmuelleri, O.candica, O.cilicica, O.cinereophila, O.climacis, O.episcopalis, O.ferrum-equinum, O.fusca, O.heldreichii, O.hittitica, O.holoserica, O.iricolor, O.isaura, O.konyana, O.kreutzii, O.levantina, O.lutea, O.lycia, O.lyciensis, O.mammosa, O.oblita, O.oestrifera, O.omegaifera, O.phaseliana, O.phrygia, O.reinholdii, O.schulzei, O.speculum, O.sphegodes, O.tenthredinifera, O.transhyrcana, O.tremoris, O.ulupinara, O.umbilicata, O.urteae




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)