Pulicaria dysenterica

Kalekaya / Onikişubat / Kahramanmaraş - Temmuz 2021 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Yaraotu

Asteraceae / Pulicaria / Pulicaria dysenterica

Yaraotu (Pulicaria dysenterica) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 1600 m yükseklikler arasında; akarsu ve dere kenarlarındaki toprak yığınlarında, sıklıkla yıyı bölgelerinde yetişirler.

Türkçe literatürde genellikle Yaraotu olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde yara otu olarak bilinir. Bilimsel olarak Pulicaria dysenterica (L.) Bernh. şeklinde tanımlanır. Pulicaria cins adı Latincede ΄pire΄ anlamına gelen pulex kelimesi ve ΄ile ilgili΄ anlamına gelen -aria sonekinin birleşiminden türetilmiştir; 70 kadar Pulicaria türünün tütsüsünün böcek öldürücü özelliklere sahip olduğu bilinmektedir (FNA, 2021), cins adının cinsin böcek öldürücü özelliğine atıfta bulunarak verildiği sanılmaktadır. Dysenterica dizanteri hastalığına karşılık gelen Geç Orta İngilizcesinde dysantery kelimesinden, Eski Fransızcada dissenterie kelimesinden, Latince ve Eski Yunancada dusenteria kelimesinden gelmektedir; ΄kötü΄ anlamındaki dus- öneki ile ΄bağırsaklar΄ anlamındaki entera kelimesinin birlesiminden türetilmiştir. Türün dizanteri hastalığı ile ilişkisine işaret eder; örneğin Pulicaria dysenterica türünün dizanteri, dış yaralar ve çürükler için tedavi olarak kullanıldığına dair birçok kaynakta bilgiler bulunmaktadır. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur. Bernh. kısaltması bilim insanı Johann Jakob Bernhardi (1774-1850) için kullanılmıştır.

Morfoloji

75 cm kadar boylanabilen, kök gövdeli (rizomlu), çok yıllık, otsu bir türdür. Gövde en azından üst kısımlarda dallanmıştır; yüzeyi keçe tüylü, örümcek ağsı tüylü veya havlıdır. Yapraklar dikdörtgenimsi-mızraksı formda ve 2.5-6 x 0.5-1.5 cm boyutlardadır; uç kısımları keskindir, taban kısmı kalpsi-kulaklıdır, kenarlar tam veya küçük dişlidir; her iki yüzü havlıdır, alt kısım salgılıdır. Çiçeklenme temmuz-eylül ayları arasında gerçekleşir. Kapitulumlar yalancı şemsiye kurullarda ve birkaç tane ( ~ 3 ) veya çok sayıdadır ( ~ 70 ). İnvolukrum 0.7-1.5 cm çaptadır; filariler 4-5 sıralıdır, şeritsi formda, sivri uçlu ve 3-5 x 0.3 mm boyutlardadır, havlı ve salgılıdır, uç kısımları sıklıkla eflatunumsudur. Dilsi çiçekçikler çok sayıdadır ve taç yaprakları 4.5-7 mm uzunluktadır. Tüpsü çiçekçiklerin taç yaprakları 3.25-3.75 mm uzunluktadır. Sert kabuklu meyveler dikdörtgenimsi formda ve 1-1.25 mm uzunluktadır, 10 sıra çıkıntılı kanallıdır, üst kısmı seyrek, ince ve kısa tüylerle kaplıdır; papus 15-20 tüylüdür ve tüyler 3-3.25 mm uzunluktadır.

listMap

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan diğer P. dysenterica taksonları: Pulicaria dysenterica subsp. dysenterica
Türkiye´de doğal yayılan diğer Pulicaria türleri: P.arabica, P.armena, P.dysenterica, P.odora, P.sicula, P.vulgaris

Kaynaklar

Davis, P. H., Cullen, J., & Coode, M. J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Çeviri: Ölez S., 2021)
Flora of North America (2021) @ Efloras.org. Accessed September 1, 2021. https://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=127631.
PFAF Plant Database (2021). ΄Pulicaria Dysenterica Fleabane, Meadow False Fleabane .΄ Accessed September 2, 2021. https://pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Pulicaria+dysenterica.
Grieve, M. (1984). A Modern Herbal. Penguin, ISBN. 0-14-046-440-9
Manandhar. N. P. (2002). Plants and People of Nepal Timber Press. Oregon. ISBN 0-88192-527-6
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Sayfaya atıf metni: Pulicaria dysenterica. florꜳnatolica içinde. Erişim tarihi Aralık 22, 2024, Erişim adresi http://floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ID=Pulicaria-dysenterica
Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Pulicaria etimolojisi

dysenterica etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler