Sideritis montana

Sarıoba / Polatlı / Ankara - Mayıs 2020 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Karaçay

Lamiaceae / Sideritis / Sideritis montana

Karaçay (Sideritis montana) Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 2000 m yükseklikler arasında; tarım ve nadas tarlaları, bozkırlar, kuru yamaçlar, çam korulukları ve meşe çalılıklarında doğal gelişim gösterir.

Türkçe literatürde genellikle Karaçay olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde mor karaçay olarak bilinir. Bilimsel olarak Sideritis montana L. şeklinde tanımlanır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji

10-40 cm boylanabilen, tek yıllık otsu bir türdür. Gövde basit veya tabandan dallanmış, seyrek veya yoğun ülgerli-yünsü tüylü, tüyler 2.5-5 mm uzunluktadır. Yapraklar 10-30 x 2-10 mm boyutlarda, dikdörtgenimsi-mızraksı veya şeritsi formda, keskin veya dikensi uçlu, uca yakın kısımlar küçük testere dişliveya tamamı tam kenarlıdır; altlardaki yapraklar kısaca saplıdır. Çiçeklenme Mayıs-Temmuz ayları arasında gerçekleşir; çok sayıda birbirinden ayrık veya biraz yoğun halka dizilimli ve 4-6 çiçekli çiçek kurulları oluşturur; üst brakteler sıklıkla sarı renklidir; çanak tam simetrik, 6-10 mm uzunluktadır; çanak dişler yaklaşık olarak birbirlerine eşit, dikdörtgenimsi-yumurtamsı, 3-5 mm uzunlukta ve 1-2 dikensi uçludur; taç önceleri sarı renkli, sonraları kahverengimsi-siyah renkte ve 5-7 mm uzunluktadır.

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan diğer S. montana taksonları: Sideritis montana subsp. montana, Sideritis montana subsp. remota (d
Türkiye´de doğal yayılan diğer Sideritis türleri: S.akmanii, S.albiflora, S.amasiaca, S.arguta, S.argyrea, S.armeniaca, S.athoa, S.bilgerana, S.brevibracteata, S.brevidens, S.caesarea, S.cilicica, S.condensata, S.congesta, S.dichotoma, S.erythrantha, S.galatica, S.germanicopolitana, S.gulendamii, S.hispida, S.hololeuca, S.huber-morathii, S.lanata, S.leptoclada, S.libanotica, S.lycia, S.montana, S.niveotomentosa, S.ozturkii, S.perfoliata, S.phlomoides, S.phrygia, S.pisidica, S.romana, S.rubriflora, S.scardica, S.serratifolia, S.sipylea, S.stricta, S.syriaca, S.taurica, S.tmolea, S.trojana, S.vulcanica, S.vuralii

Kaynaklar

Davis, P. H., Cullen, J., & Coode, M. J. (1988). Flora of Turkey and the east Aegean islands. Edinburgh University Press.
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Sayfaya atıf metni: Sideritis montana. florꜳnatolica içinde. Erişim tarihi Aralık 27, 2024, Erişim adresi http://floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ID=Sideritis-montana
Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.