Eşekgevreği (Sonchusasper) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 1920 m yükseklikler arasında; açık koruluklar, kumluk alanlar ve tarım alanlarında gözlenebilirler.
Türkçe literatürde genellikle Eşekgevreği olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde gevirtlek olarak bilinir. Bilimsel olarak Sonchusasper (L.) Hill şeklinde tanımlanır.
Sonchus etimolojisi
Sonchus cins adı Eski Yunanca σόγχος (sónkhos) sözcüğünden türetilmiştir. Sónkhos bugün Sonchus olarak tanımlanan cinsin Eski Yunancada bir türüne verilmiş isimdir.
asper etimolojisi
Asper Latincede `kaba´ anlamında kullanılmaktadır. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur. Hill kısaltması bilim insanı John Hill (1716-1775) için kullanılmıştır.
Morfoloji
10-150 cm boylanabilen, tek yıllık veya iki yıllık, otsu bir türdür. Gövdeler tüysüz veya üst salgılı tüylüdür. Dip yapraklar genellikle rozet şeklinde dizilidir, dikdörtgenimsi ile ters yumurtamsı arası bir formdadır, kenarlar tam veya sığ tüysü bölmeli olabilir. Gövde yaprakları yumurtamsı-mızraksı formda, tam kenarlı veya sığ tüysü bölmeli ve sapsızdır; yuvarlağımsı kulakçık bulunur. Tüm yapraklar genellikle dikencikli-dişlidir. Çiçeklenme Mart-Ağustos ayları arasında gerçekleşir; involukrum testi veya çan şeklinde ve tüysüzdür ancak gençlikte sıklıkla havlıdır; kapitulum 2-2-5 cm genişliktedir; dilsi çiçekçikler altın sarı renktedir, dışta kalanların alt kısımları genellikle eflatuna çalar. Sert kabuklu meyveler 2-3 mm uzunlukta, elipsoid, belirgin yassı ve kanatlıdır, her bir yüz 3 çıkıntılıdır, çıkıntılar arası pürüzsüzdür, çıkıntılar ve kenarlar geriye doğru yoğun kıvrımlı küçük dişlidir; papus 7-9 mm boydadır.
Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Çeviri: Ölez S., 2020)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)