Kırkpireotu (Tanacetumdensum) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Yukarı Fırat, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 1500-2500 m yükseklikler arasında; kireçtaşı kayalar ve döküntülerde doğal yayılış gösterir..
Bilimsel olarak Tanacetumdensum (Labill.) Sch.Bip. şeklinde tanımlanır.
Tanacetum etimolojisi
Tanacetum Latincede `solucan odunu` anlamına gelen tanaceta kelimesinden türetilmiştir. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. Labill. kısaltması bilim insanı Jacques Labillardière (1755-1834) için kullanılmıştır; Labillardière Fransız bir botanikçidir. Sch.Bip. kısaltması bilim insanı Carl(Karl) Heinrich `Bipontinus' Schultz (1805-1867) için kullanılmıştır.
Morfoloji
15-25 cm boylanabilen, çok yıllık, çalımsı bir türdür. Gövdeler yapraksı ve beyaz-kaba tüylüdür; dik veya dar açılı yükselir; odunsu köksap oluşturur. Üreyimsiz sürgünlerin yaprakları ve çiçekli dalların dip yaprakları iki derin tüysü yapıda, 2-5 x 0.5-1.75 cm boyutlarda ve yumurtamsı veya genişçe eliptik konturludur, birincil dilimler 10-25 çifttir, loblar 3-12 çifttir, yoğun ve gümüşümsü-beyaz havlıdır; sap yaprakları daha küçüktür, birincil dilimler genellikle belirgindir; üstlerdeki yapraklar genellikle derin tüysü yapıdadır. Çiçeklenme haziran-ağustos ayları ararsında gerçekleşir. Seyrek veya yoğun yalancı şemsiye kurullarda 3-7 (-18) Kapitulum oluşturur, bazen tekil çiçekler verir; involukrum 5-8 mm genişliktedir; filariler mızraksı veya şeritsi-dikdörtgenimsi formda ve 2.5-4.5 x 1 mm boyutlardadır, genellikle beyaz-kaba tüylüdür, kenarları ve uç kısmı soluk veya kahverengimsi ince ve kuru zarlıdır. Dilsi çiçekçikler 12-15 ( -20 ) adettir, sarı renkte ve 1-4 x 1.5-2 mm boyutlardadır, uç kısmı 3-l lobludur. Tüpsü çiçekçikler 2.75-3 mm boydadır. Sert kabuklu meyveler 2-2.5 mm boydadır, 5-8 çıkıntılı ve grimsi-kahverengidir. Türkiye΄de dört alttürü tespit edilmiştir; bunların ayrım anahtarı şu şekildedir:
T.densum subsp. sivasicum:kapitulum genellikle tekil.
T.densum subsp. laxum:kapitulumyalancı şemsiye kurullarda 3-7΄li; genç yapraklar dışında birincil dilimler birbirinden ayrık; dilsi çiçekçikler 4-5 mm uzunlukta.
T.densum subsp. amani:kapitulumyalancı şemsiye kurullarda 3-7΄li; hemen tüm yaprakların birincil dilimleri birbirine bitişik; dilsi çiçekçikler 1-2 mm uzunlukta; içte kalan filariler çok kısaca ince ve kuru zarlı.
T.densum subsp. eginense:kapitulumyalancı şemsiye kurullarda 3-7΄li; hemen tüm yaprakların birincil dilimleri birbirine bitişik; dilsi çiçekçikler 1-2 mm uzunlukta; içte kalan filariler belirgin ince ve kuru zarlı.
Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2022)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)
Pütürge / Adıyaman
Kâhta / Adıyaman
Kâhta / Adıyaman
Pütürge / Adıyaman
