floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Tilia cordata
 
Meneviş Sokak / Ankara - Mayıs 2016 © Serdar Ölez
Tilia cordataTilia cordataTilia cordata
Gözlem bildir
Küçük Yapraklı Ihlamur
Malvaceae / Tilia / Tilia cordata
mapmap
Küçük Yapraklı Ihlamur (Tilia cordata) Ebegümecigiller (Malvaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 240-840 m yükseklikler arasında; çoğunlukla dere kenarında veya yakın civarında, saf kayın ve kayın-meşe karışık ormanlarda, humusça zengin ve rutubetli topraklarda (Radoglou vd. 2008), nadiren tepe ve dağların sırt kısımlarındaki açıklıklarda ve meşeliklerde (Yalazay, 2022) gözlemlenebilir.

T. cordata’nın Istrancalar’da bulunuşu ve türün genel yayılışı düşünüldüğünde, Türkiye’de, benzer iklim özellikleri gösteren diğer kuzey bölgelerde bulunma olasılığı ortaya çıkmaktadır. Türün, kuzeyden sokulan Kafkas koluyla bağlantılı olarak Doğu Karadeniz’de bulunma olasılığı da güçlüdür (Yalazay, 2022).

Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources, IUCN), Tilia cordata’yı düşük riskli / Least Concern (LC) kategorisinde değerlendirmiştir (Rivers, Barstow, Khela, 2013). Avrupa genelinde sıklıkla rastlanan bu türün düşük riskli kategorisinde değerlendirilmesi gayet kabul edilebilir bir durum olsa da, sınırlı üreme kabiliyeti, Türkiye’de bulunuşunun ekolojik sınırlarına denk gelişi ve oldukça seyrek rastlanması bu türü ulusal ölçekte hassas / Vulnerable (VU) kategorisinde değerlendirmeyi uygun göstermektedir (Yalazay, 2022).

Şu an için oldukça sınırlı bir yayılışı gözlemlenen bu türün bulunduğu alanların korunması önemlidir. Avrupa-Sibirya elamanı olan ıhlamur cinsinin T. cordata türü de diğer ıhlamur türleri gibi nem ve toprak bakımından zengin bölgeleri tercih eder, dolayısıyla bu türün bulunduğu sahalar aynı zamanda benzer ihtiyaçlar gösteren kimi türlerin de yaşam alanını oluşturan zengin ve değerli ekolojileri barındırır. Yörenin ve civarının yağış rejimini, dolayısıyla da vejetasyonu pozitif yönde destekleyen bu bölgeler pek çok bakımdan potansiyel koruma alanları olarak düşünülmelidirler (Yalazay, 2022).

Türkçe literatürde genellikle Küçük Yapraklı Ihlamur olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde yürek yapraklı ıhlamur veya küçük yapraklı ıhlamur olarak bilinir. Bilimsel olarak Tilia cordata Mill. şeklinde tanımlanır.

Tilia etimolojisi

Tilia cins adı Latincedir ve geniş anlamında kullanılır; Yunanca πτελέᾱ (ptelea ≡ karaağaç), τιλίαι (tiliai ≡ karakavak) ile aynı köktendir; muhtemelen cinsin geniş yapraklılarına atıfta bulunmaktadır.

cordata etimolojisi

Cordata epiteti Latince cordātus (cor+ātus ≡ kalpsi) kelimesinden türetilmiştir; genellikle türün yaprak formuna işaret eder. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Mill. kısaltması bilim insanı Philip Miller (1691-1771) için kullanılmıştır; Miller İskoç kökenli İngiliz botanikçidir; hayatı boyunca Chelsea Physic Garden´da bahçevan olarak çalışmıştır; 1731 yılında The Gardener´s Dictionary adlı eserini yayınlamıştır.

Morfoloji


20-25 m (-40 m) boylanabilen bir türdür. Gövde kabuğu gençlikte çatlaksız; yaşlı bireylerde dar ve derin çatlaklı, gri veya kül renklidir. Tomurcuklar sürgüne almaşlı dizili, çoğunlukla 3 pullu ve pulların uç kısmı kümeler halinde tüylüdür. Yapraklar çoğunlukla yürek biçiminde, genellikle damla uç hariç eni boyundan geniştir. Simoz çiçek kurulu 3-16 çiçekli; çiçekler 5 petal ve sepalli, sarımsı-beyaz renklidir. Çiçek kurulunun sapı, brahtenin orta kısmına kadar birleşik ve tüysüzdür. Brakte, uzun, ince veya geniş dil şeklinde, uzun veya kısa saplıdır; üst yüzü, parlak açık yeşil renkli, çoğunlukla tüysüz, ender olarak seyrek yıldız tüylü; alt yüzü, soluk yeşil renkli ve tüysüzdür. Meyve küre şeklinde, bazen hafif uzunca, uca doğru sivrice; ucu çıkıntılı; önceleri yeşil, olgunlaşınca yeşilimsi kahverengi veya grimsi kahverengi; sık, basit, yumuşak, açık kahve renkli tüylerle kaplı; perikarp ince, nadiren sert, genellikle omurgasız veya bazen hafif omurgalıdır. Tohum sayısı 1 veya 2´dir.



listMaplistPiclist

Gözlemler


Tilia cordataKurudere / Pınarhisar / Kırklareli
Ağustos 2022 ©Volkan Yalazay
Tilia cordataAnkara
Mayıs 2017 ©Fuat Turan
Tilia cordataMeneviş Sokak / Ankara
Mayıs 2016 ©Serdar Ölez
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan diğer Tilia türleri: T.cordata, T.platyphyllos, T.rubra, T.tomentosa




Kaynaklar
  1. Yalazay, V. (2022). Küçük Yapraklı Ihlamur (Tilia cordata Mill.): Istrancalar’da (Kırklareli/Türkiye) Yeni Yayılış Alanları. Bağbahçe Bilim Dergisi 9(3)/2022, 18-29. 
  2. Radoglou, K., Dobrowolska, D., Spyroglou, G. ve Nicolescu ,V.N. (2008). A review on the ecology and silviculture of limes (Tilia cordata Mill., Tilia platyphyllos Scop. and Tilia tomentosa Moench.) in Europe. s.29.
  3. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  4. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  5. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  6. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)