floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Juniperus excelsa
 
Yalımköy Kalecik / Ankara - Şubat 2013 © Ahmet Demirtaş
Juniperus excelsaJuniperus excelsaJuniperus excelsaJuniperus excelsaJuniperus excelsaJuniperus excelsa
Gözlem bildir
Boylu Ardıç
Cupressaceae / Juniperus / Juniperus excelsa
Bozardıç (Juniperus excelsa) Servigiller (Cupressaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Çatalca-Kocaeli, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir.

Türkiye genelinde Bozardıç olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde boz ardıç olarak bilinir. Bilimsel olarak Juniperus excelsa M.Bieb. şeklinde tanımlanır. Juniperus {Latince}: ardıç. Excelsa Latincede `sınırların ötesinde, hariçte kalan` anlamına gelen ex- öneki ile `yükselmek` anlamına gelen cellō kelimesinin birleşiminden türetilmiştir; boyca görece uzun anlamında kullanılmıştır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. M.Bieb. kısaltması bilim insanı Friedrich August Marschall von Bieberstein (1768-1826) için kullanılmıştır.
Morfoloji
15 (-25) m boylanabilen, monopodiyal gövdeli ağaç formunda, nadiren sık dallı çalı formunda gelişen, herdem yeşil, odunsu bir türdür. Gövde kabuğu gri-kahverengidir; gençken pürüzsüzdür, sonraları boyuna dar şeritler halinde çatlaklıdır. Dallar gövdeye dik veya dar açılıdır. Sürgünler yuvarlak veya dörtgenimsi kesitli, başlangıçta yeşil, ilerleyen dönemlerde gri renktedir. Tomurcuklar pulsuzdur. Genç bireyler 6-8 yaşlarına kadar iğne yapraklı, olgun bireyler pulsu yapraklıdır. İğne yapraklar 5-6 mm uzunluğunda, sürgüne üçlü çevrel dizili veya karşılıklı dizilidir. Pulsu yapraklar sarımsı-yeşil, mavi-yeşil veya donuk yeşil renktedir; 1-1,5 × 0,5-0,8 mm boyutlarda ve yumurtamsı-eşkenar dörtgenimsi formdadır; diziliş karşılıklı ve kiremitvaridir; taban sürgün üzerinde aşağı doğru uzamıştır; uç kısım genç yapraklarda sivrimsi, sonraları küttür, uç serbest değildir; sırt ortasında belirgin bir salgı bezi bulunur. Erkek çiçek kozalakları sürgün uçlarında tek tek yer alır; önceleri yeşilimsi, olgunlaştığında sarımsı-kahverengidir; yumurtamsı-silindirik formda ve 2,5-3,5 mm uzunluğundadır. Dişi çiçek kozalakları sürgün uçlarında tek tek yer alır; turuncu-yeşil renkte ve 4 veya 6 pulludur. Tozlaşma ilkbaharda gerçekleşir. Kozalaklar iki yılda olgunlaşır. Olgun kozalaklar küremsi formda ve 5-12 mm çaptadır; yüzey hafif dumanlı ve koyu eflatunumsu kahverengidir. Her bir kozalak 4-10 tohum taşır; tohumlar sivri uçlu ve uzun yumurtamsı biçimdedir. Juniperus excelsa’nın Türkiye’de yetişen 2 alttürü bulunmaktadır:.
Juniperus excelsa subsp. excelsa: Sürgünler 0,7-1,0 mm çapında, yuvarlak veya belli belirsiz dört köşe kesitlidir, gövdeye düzenli olarak dizilmişlerdir. Olgun kozalaklar 6-11 mm çapındadır; genellikle daha koyu renkli, yüzey mavi buğulu veya beyaz pudramsıdır.
Juniperus excelsa subsp. polycarpos: Sürgünler daha kalın 1,0-1,3 mm çapında, kesiti hemen hemen yuvarlaktır; gövdeye dağınık dizilidir. Olgun kozalaklar 8-12 (14) mm çapındadır; pembemsi kahverengi-morumsu-mavi renktedir ve yüzeyi buğuludur.


Gözlemler
Han / Eskişehir
Kasım 2022 ©Serdar Ölez
Eymir / Nallıhan / Ankara
Eylül 2022 ©Serdar Ölez
Hel Dağı / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Derindere / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Dağbek / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Ovacık / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Aşağı Kamışlı / Elmadağ / Ankara
Mayıs 2022 ©Serdar Ölez
Eskiçöte / Çubuk / Ankara
Nisan 2022 ©Serdar Ölez
Kayadibi / Elmadağ / Ankara
Mayıs 2022 ©Serdar Ölez
Şabanözü / Çankırı
Nisan 2022 ©Serdar Ölez
Elmadağ / Ankara
Kasım 2021 ©Serdar Ölez
Nallıhan / Ankara
Mart 2021 ©Serdar Ölez
Spil Dağı / Manisa
Şubat 2021 ©Mustafa Gökmen
Beşpınar / Kemalpaşa / İzmir
Şubat 2021 ©Mustafa Gökmen
Kocatepe / Pülümür / Tunceli
Eylül 2019 ©Salih Usta
Karandere / Şereflikoçhisar / Ankara
Kasım 2020 ©Mustafa Gökmen
Salar / Boyabat / Sinop
Ekim 2020 ©Mustafa Gökmen
Emresultan / Nallıhan / Ankara
Eylül 2010 ©Ahmet Demirtaş
Gürleyik / Mihalıcçık / Ankara
Ocak 2012 ©Ahmet Demirtaş
Yalımköy Kalecik / Ankara
Şubat 2013 ©Ahmet Demirtaş

Toplam 32 gözlem
Tüm gözlemleri göster
IUCN Kırmızı Liste Kategorisi
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlı ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Diğer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan J. excelsa taksonları: Juniperus excelsa subsp. excelsa, Juniperus excelsa subsp. polycarpos
Türkiye´de doğal yayılan Juniperus türleri: J.communis, J.drupacea, J.excelsa, J.foetidissima, J.oxycedrus, J.phoenicea, J.sabina
Gözlem bildirilen diğer Juniperus türleri: J.chinensis, J.macrocarpa, J.virginiana




Kaynaklar
  1. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  2. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  3. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  4. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)