Crataegus monogyna

Dikmen Vadisi / Ankara - Mayıs 2014 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Geyik Dikeni

Rosaceae / Crataegus / Crataegus monogyna

Geyik Dikeni (Crataegus monogyna) Gülgiller (Rosaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Sıcak ve kuru iklimlerde, güneşli-gölge yerlerde, normal asidik-balçık toprakları üzerinde yetişir.

Türkçe literatürde genellikle Geyik Dikeni olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde yemişen, edran veya alıç olarak bilinir. Bilimsel olarak Crataegus monogyna Jacq. şeklinde tanımlanır. Crataegus cins adı Yunancada `güç` anlamına gelen kratos kelimesi ile `keskin` anlamına gelen akis kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir; bazi türlerinin keskin batıcı dikenlerini işaret ettiği sanılmaktadır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Jacq. kısaltması bilim insanı Nikolaus Joseph Freiherr von Jacquin için kullanılmıştır; Jacquin 16 Şubat 1727 - 26 Ekim 1817 tarihleri arasında yaşamış Hollanda-Avusturyalı hekim, kimyager ve bitki bilimcidir, 1755-1759 yılları arasında, bitki toplamak üzere Batı Hint Adaları ve Orta Amerika`ya gitmiş ve burada çok sayıda hayvan, bitki ve mineral örnekleri toplamıştır.

Morfoloji

10 m kadar boylanabilen, çalı veya küçük ağaç; koltuk altı dikenler 0.7-2 cm; yapraksı dikenler uzunca ve daha seyrek. Yapraklar yumurtamsı veya ters yumurtamsı, 5 x 4 cm´ye kadar, taban kamamsı veya ± kesik, üstte koyu yeşil, altta dumanlı, tüysüzden havlıya hadar; loblar 3-5, derin bölünmüş, keskin veya küt uçlu, tam kenarlı veya uç kısım yakınında seyrek dişli; meyveli sürgünlerdeki alt yapraklar bazen sadece sığ loblu veya kaba dişli; sap 3 cm´ye kadar. Çiçek durumu seyrek, 10-18-çiçekli; çiçekler beyaz veya pembemsi, 8-15 mm çapta; çanak yapraklar üçgen biçimli, meyvede geriye bükülmüş; Boyuncuk 1. Meyve kırmızı veya kahverengimsi-kırmızı, küremsi veya yumurta biçimli, 6-10 mm çapta, tek tohumlu.

Gözlemler

Balâ / Ankara
Eylül 2024 ©Mustafa Gökmen Crataegus monogyna

Elmadağ / Ankara
Kasım 2021 ©Serdar Ölez Crataegus monogyna

Çayyaka / İnegöl / Bursa
Ekim 2020 ©Mustafa Gökmen Crataegus monogyna

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi

DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.

Benzer taxonlar

Türkiye´de doğal yayılan diğer C. monogyna taksonları: Crataegus monogyna var. lasiocarpa, Crataegus monogyna var. monogyna
Türkiye´de doğal yayılan diğer Crataegus türleri: C.ambigua, C.azarolus, C.caucasica, C.christensenii, C.heterophylloides, C.longipes, C.meyeri, C.microphylla, C.monogyna, C.orientalis, C.pentagyna, C.peshmenii, C.pseudoheterophylla, C.rhipidophylla, C.tanacetifolia, C.turcicus, C.yaltirikii
Türkiye'de gözlemlenebilecek bazı diğer Crataegus türleri: C.crus-galli, C.oxyacantha

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2024)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Sayfaya atıf metni: Crataegus monogyna. florꜳnatolica içinde. Erişim tarihi Aralık 22, 2024, Erişim adresi http://floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ID=45
Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Crataegus etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi