floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Centaurea kurdica
 
Karakoçan / Elazığ - Temmuz 2016 © Serdar Ölez
Centaurea kurdicaCentaurea kurdicaCentaurea kurdicaCentaurea kurdicaCentaurea kurdicaCentaurea kurdica
Gözlem bildir
Pamukdikeni
Asteraceae / Centaurea / Centaurea kurdica
Pamukdikeni (Centaurea kurdica) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden endemik bir türdür. Türkiye'de Yukarı Fırat, Yukarı Murat-Van, Dicle alt bölgelerinde yayılış göstermektedir. 900-1500 m yüksekliklerde; bozkır, tarla ve yol kenarlarında gelişim gösterir.

Türkiye genelinde Pamukdikeni olarak adlandırılsa da, bazı yörelerde kürt peygamber çiçeği olarak bilinir. Bilimsel olarak Centaurea kurdica Reichardt şeklinde tanımlanır. Centaurea cins adı Latincede `yüz` anlamına gelen centum kelimesi ile `altın` anlamına gelen aurum kelimesinin birleşiminden türetilmiştir; cinsin ilk tür örneğinin parlak sarı çiçeklerine işaret eder. Kurdica tür adı coğrafi yetişme bölgesine veya türün ilk tespitinin yapıldığı bölgeye işaret eder; türün Türkiye΄nin güneydoğusunda, İran, Irak ve Suriyenin kuzeyine atıfta bulunur.  Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Reichardt kısaltması bilim insanı Heinrich Wilhelm Reichardt (1835-1885) için kullanılmıştır.
Morfoloji

50-120 cm boylanabilen, iki yıllık, kazık köklü, endemik, otsu bir türdür. Yapraklar sert, ± kaba tüylü; tabandakiler dikdörtgenimsi - yumurtamsı, taban yüreksi, uzun saplı; alt gövdedekiler dikdörtgenimsi, sapa doğru büzülmüştür. Çiçeklenme sıklıkla Temmuz ayında; çiçek kurulu 4-15 adet tepecikten oluşan salkımlar; çiçek kümesi sapı filarilere benzer brakteli (geniş kamışsı uzantılı); involukrum 35-40 x 30-40 mm; uzantılar çok geniş, filarilerin taban kısmını tamamen örten, samanımsı dokuda, hemen hemen daire şeklinde veya yumurtamsı, kenar tam kenarlı veya nadiren saçaklı üst kısmı saçaklı, ucu dikenli; çiçekler pembe renklidir. Meyve sert kabuklu, 6–7.3 × 1.8 × 2.1 mm; papuslar 8-10 mm uzunluktadır.

Gözlemler


Solhan / Bingöl
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Karakoçan / Elazığ
Temmuz 2016 ©Serdar Ölez
Diğer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Centaurea türleri: C.acicularis, C.aegialophila, C.aggregata, C.akmanii, C.aksoyi, C.aladaghensis, C.albonitens, C.amaena, C.amanicola, C.amanosensis, C.antalyensis, C.anthemifolia, C.antiochia, C.antitauri, C.aphrodisea, C.arenaria, C.arifolia, C.armena, C.athoa, C.aucheri, C.austroanatolica, C.aytugiana, C.aziziana, C.babylonica, C.balsamita, C.baseri, C.behen, C.bingoelensis, C.bruguierana, C.cadmea, C.calcitrapa, C.calolepis, C.cankiriensis, C.carduiformis, C.cariensiformis, C.cariensis, C.cassia, C.cataonica, C.chaldaeorum, C.cheirolepidoides, C.cheirolopha, C.chrysantha, C.consanguinea, C.coronopifolia, C.cuneifolia, C.davisii, C.deflexa, C.demirizii, C.derderiifolia, C.dichroa, C.diffusa, C.doddsii, C.drabifolia, C.drabifolioides, C.dursunbeyensis, C.elazigensis, C.ensiformis, C.ertugruliana, C.fenzlii, C.foliosa, C.gigantea, C.glabroauriculata, C.glastifolia, C.goksivriensis, C.gulissashvilii, C.hakkariensis, C.halophila, C.handelii, C.haradjianii, C.haussknechtii, C.helenioides, C.hermannii, C.hierapolitana, C.hyalolepis, C.iberica, C.inermis, C.inexpectata, C.isaurica, C.jacea, C.kaynakiae, C.kilaea, C.kirmacii, C.kizildaghensis, C.kochiana, C.kotschyi, C.kurdica, C.laxa, C.leptophylla, C.longifimbriata, C.luschaniana, C.lycaonica, C.lycia, C.lycopifolia, C.lydia, C.macrocephala, C.macroptilon, C.malatyensis, C.marashica, C.mersinensis, C.nallihanensis, C.nemecii, C.nerimaniae, C.nigrescens, C.nivea, C.nydeggeri, C.obtusifolia, C.ochrocephala, C.odyssei, C.oltensis, C.olympica, C.pamphylica, C.paphlagonica, C.patula, C.persica, C.pestalozzae, C.phrygia, C.pinetorum, C.polyclada, C.polypodiifolia, C.pseudokotschyi, C.pseudoreflexa, C.pseudoscabiosa, C.pterocaula, C.ptosimopappa, C.ptosimopappoides, C.pulchella, C.reflexa, C.regia, C.rhizantha, C.rhizocalathium, C.rigida, C.rupestris, C.sakariyaensis, C.salicifolia, C.saligna, C.salonitana, C.sclerolepis, C.scopulorum, C.sennikoviana, C.sericea, C.serpentinica, C.sieheana, C.sipylea, C.sivasica, C.solstitialis, C.sosnowskyi, C.spectabilis, C.spicata, C.spinosa, C.stapfiana, C.stereophylla, C.stevenii, C.subcordata, C.szovitsiana, C.tardiflora, C.thracica, C.tomentella, C.tossiensis, C.tuzgoluensis, C.ulrichiorum, C.urvillei, C.vanensis, C.vermiculigera, C.virgata, C.wagenitzii, C.werneri, C.wiedemanniana, C.yaltirikii, C.yozgatensis, C.zarrei, C.zeybekii, C.ziganensis




Kaynaklar
  1. Ismet Uysal, Sezgin Celik & Yusuf Menemen (2005) Centaurea species in Turkey (B): Comparative studies of two closely related species, C. kurdica Reichardt and C. sclerolepis Boiss, International Journal of Biodiversity Science & Management, 1:2, 121-127, DOI: 10.1080/17451590509618086
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)