Prunella vulgaris

Akçakoca / Düzce - Ekim 2019 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Gelinciklemeotu

Lamiaceae / Prunella / Prunella vulgaris

Gelinciklemeotu (Prunella vulgaris) Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 2900 m yükseklikler arasında; tarlalar, koruluklar, yol kenarları, sıklıkla dere boyları ve nemli toprak yığınlarında yetişirler.

Bilimsel olarak Prunella vulgaris L. şeklinde tanımlanır. Prunella cins adı Latincede 'bir boğaz iltihabı' anlamına gelen brunella kelimesinden türetilmiştir; cins bu hastalığın tedavisınde kullanılmaktadır. Vulgaris Latince ´genel, alelade, sıradan´ anlamlarını taşır; türün geniş yayılışlı olduğu ve/veya diğer türlere göre daha sık görülebileceğini ifade eder. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji

6-40 cm boylanabilen, dik veya yukarı doğru yükselen gövdeli, otsu bir türdür. Yapraklar saplı, yumurtamsı-dikdörtgenimsi, küt uçlu, tam kenarlı veya zayıfça küt dişli, bazen iki derin tüysü, tüysüz veya ± tüylüdür. Çiçeklenme Mayıs-Eylül ayları arasında; çiçek durumu top başlı veya kısaca başağımsı; brakte kırmızımsı veya siyahımsı-eflatun, kenarlar kirpikli; çanak alt dudağı 2 loblu, üst dudağı tepesi kesik ve 3 dikensi uçlu dişli, girintiler yanal ve orta dişler arası yuvarlağımsı; taç derin menekşe rengi veya lavanta-mavi ve 9-15 mm uzunluktadır. Meyve sert kabuklu, karankula dışında 1.8 x 1.1 mm boyutlardadır.

listMap listPic list

Gözlemler

Pülümür / Tunceli
Haziran 2023 ©Serdar Ölez Prunella vulgaris

Çobanyıldızı / Pülümür / Tunceli
Haziran 2023 ©Serdar Ölez Prunella vulgaris

Turnadere / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez Prunella vulgaris

Kalekaya / Onikişubat / Kahramanmaraş
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez Prunella vulgaris

Akçakoca / Düzce
Ekim 2019 ©Serdar Ölez Prunella vulgaris

Kaş / Antalya
Şubat 2014 ©Seda Soylu Prunella vulgaris

Eğrisöğüt / Pınarbaşı / Kayseri
2002 ©Ayşe Mine Özkan v.d. Prunella vulgaris

Dilek Milli Parkı / Kuşadası / Aydın
2017 ©Yurdanur Akyol v.d. Prunella vulgaris

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi

DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.

Benzer taxonlar

Türkiye´de doğal yayılan diğer Prunella türleri: P.grandiflora, P.laciniata, P.orientalis, P.vulgaris

Kaynaklar

Davis, 1982, Flora of Turkey and the East Aegean Islands Vol:7 Page:295
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Sayfaya atıf metni: Prunella vulgaris. florꜳnatolica içinde. Erişim tarihi Mayıs 9, 2025, Erişim adresi http://floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ID=765
Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Prunella etimolojisi

vulgaris etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi