floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Prunella vulgaris
 
Kalekaya / Onikişubat / Kahramanmaraş - Temmuz 2021 © Serdar Ölez
Prunella vulgarisPrunella vulgarisPrunella vulgarisPrunella vulgarisPrunella vulgarisPrunella vulgaris
Gözlem bildir
Gelinciklemeotu
Lamiaceae / Prunella / Prunella vulgaris
Gelinciklemeotu (Prunella vulgaris) Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak, Yukarı Kızılırmak, Konya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Deniz seviyesi ile 2900 m yükseklikler arasında; tarlalar, koruluklar, yol kenarları, sıklıkla dere boyları ve nemli toprak yığınlarında yetişirler.

Bilimsel olarak Prunella vulgaris L. şeklinde tanımlanır. Prunella cins adı Latincede 'bir boğaz iltihabı' anlamına gelen brunella kelimesinden türetilmiştir; cins bu hastalığın tedavisınde kullanılmaktadır. Vulgaris {Latince}: genel, alelade, sıradan. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.
Morfoloji

6-40 cm boylanabilen, dik veya yukarı doğru yükselen gövdeli, otsu bir türdür. Yapraklar saplı, yumurtamsı-dikdörtgenimsi, küt uçlu, tam kenarlı veya zayıfça küt dişli, bazen iki derin tüysü, tüysüz veya ± tüylüdür. Çiçeklenme Mayıs-Eylül ayları arasında; çiçek durumu top başlı veya kısaca başağımsı; brakte kırmızımsı veya siyahımsı-eflatun, kenarlar kirpikli; çanak alt dudağı 2 loblu, üst dudağı tepesi kesik ve 3 dikensi uçlu dişli, girintiler yanal ve orta dişler arası yuvarlağımsı; taç derin menekşe rengi veya lavanta-mavi ve 9-15 mm uzunluktadır. Meyve sert kabuklu, karankula dışında 1.8 x 1.1 mm boyutlardadır.

Gözlemler


Turnadere / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Kalekaya / Onikişubat / Kahramanmaraş
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Akçakoca / Düzce
Ekim 2019 ©Serdar Ölez
IUCN Kırmızı Liste Kategorisi
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlı ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Diğer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Prunella türleri: P.grandiflora, P.laciniata, P.orientalis, P.vulgaris




Kaynaklar
  1. Davis, 1982, Flora of Turkey and the East Aegean Islands Vol:7 Page:295
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)