florꜳnatolica | Flora Anatolica, Türkiye Bitki Atlası

Bağözü / Kahta / Adıyaman - Temmuz 2021 © Şule Ölez

Gözlem bildir

Göz dikeni

Apiaceae / Eryngium / Eryngium creticum

Gözdikeni (Eryngium creticum) Maydanozgiller (Apiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Çalılıklı ovalar, friganalar ve nadas tarlalarında doğal gelişim gösterirler.

Bilimsel olarak Eryngium creticum Lam. şeklinde tanımlanır. Eryngium cins adı Eski Yunancada `deniz ile ilgili kutsal şey` anlamına gelen ἠρύγγιον (ērúngion) kelimesinden türetilmiştir. Bazı kaynaklar ise eryngium cins adının Yunanca hruggion kelimesinden türetildiğini belirtmektedirler; hruggion bir bitki biyoloğu olan Theophrastus tarafından dikenli bir bitkiye verilen isimdir. Creticum Girit adasına özgü anlamında kullanılmıştır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Lam. kısaltması bilim insanı Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet de Lamarck (1744-1829) için kullanılmıştır.

Morfoloji

20-60 cm boylanabilen, narin, tek yıllık veya iki yıllık, otsu bir türdür. Gövdeler tabandan veya ortanın altında bir konumdan dallanmıştır. Dışta kalan dip yapraklar çiçeklenme zamanı değişim göstererek 2-3 x 2-2.5 cm boyutlarda, üç eşit parçalı ve keskin uçlu ve iğne dikenli dilimler oluşturur. Sap yaprakları sapsız, derin sığ elsi, iğne dikenli sığ tüysü bölmeli loblara bölünmüştür. Çiçek kurulu mavimsi mor renkte ve birleşik salkım formundadır; kapitulum küremsi formda, 5-10 mm çapta ve 15´ten daha fazla çiçeklidir; brakte 5 adet, şeritsi-biz şeklinde, sivri, sapa dik açılı ve kapitulum´un 2-4 katı büyüklüktedir, tabana yakın kısımları seyrek dikenciklidir; brakteol 3 parçalı ince uçludur.

Haritada göster

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan Eryngium türleri: E.babadaghensis, E.billardierei, E.bithynicum, E.bornmuelleri, E.bourgatii, E.caeruleum, E.campestre, E.creticum, E.davisii, E.erzincanicum, E.falcatum, E.giganteum, E.glomeratum, E.ilex, E.isauricum, E.kotschyi, E.maritimum, E.palmito, E.planum, E.polycephalum, E.pseudothoriifolium, E.pyramidale, E.thorifolium, E.thyrsoideum, E.trisectum, E.wanaturi

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Çeviri: Ölez S., 2021)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Manifesto: Tamamen amatör bir grup tarafından hazırlanan bu sayfalar mekanlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler.
floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz.
Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile korunmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir.
Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz.
Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.