floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Eryngium creticum
 
Behramkale / Ayvacık / Çanakkale - Temmuz 2010 © Mustafa Gökmen
Eryngium creticumEryngium creticumEryngium creticumEryngium creticumEryngium creticumEryngium creticumphotos
Gözlem bildir
Göz dikeni
Apiaceae / Eryngium / Eryngium creticum
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Gözdikeni (Eryngium creticum) Maydanozgiller (Apiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Asıl Ege, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Çalılıklı ovalar, friganalar ve nadas tarlalarında doğal gelişim gösterirler.


Bilimsel olarak Eryngium creticum Lam. şeklinde tanımlanır.

Eryngium etimolojisi

Eryngium cins adı Eski Yunancada `deniz ile ilgili kutsal şey` anlamına gelen ἠρύγγιον (ērúngion) kelimesinden türetilmiştir. Bazı kaynaklar ise eryngium cins adının Yunanca hruggion kelimesinden türetildiğini belirtmektedirler; hruggion bir bitki biyoloğu olan Theophrastus tarafından dikenli bir bitkiye verilen isimdir. 

creticum etimolojisi

Creticum Girit adasına özgü anlamında kullanılmıştır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Lam. kısaltması bilim insanı Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet de Lamarck (1744-1829) için kullanılmıştır.

Morfoloji


20-60 cm boylanabilen, narin, tek yıllık veya iki yıllık, otsu bir türdür. Gövdeler tabandan veya ortanın altında bir konumdan dallanmıştır. Dışta kalan dip yapraklar çiçeklenme zamanı değişim göstererek 2-3 x 2-2.5 cm boyutlarda, üç eşit parçalı ve keskin uçlu ve iğne dikenli dilimler oluşturur. Sap yaprakları sapsız, derin sığ elsi, iğne dikenli sığ tüysü bölmeli loblara bölünmüştür. Çiçek kurulu mavimsi mor renkte ve birleşik salkım formundadır; kapitulum küremsi formda, 5-10 mm çapta ve 15´ten daha fazla çiçeklidir; brakte 5 adet, şeritsi-biz şeklinde, sivri, sapa dik açılı ve kapitulum´un 2-4 katı büyüklüktedir, tabana yakın kısımları seyrek dikenciklidir; brakteol 3 parçalı ince uçludur.


listMaplistPiclist

Gözlemler


Eryngium creticumBağözü / Kahta / Adıyaman
Temmuz 2021 ©Şule Ölez
Eryngium creticumYukarı Gökdere / Isparta
Temmuz 2019 ©Serdar Ölez
Eryngium creticumYağcılar / Urla / izmir
Haziran 2017 ©Serdar Ölez
Eryngium creticumBehramkale / Ayvacık / Çanakkale
Temmuz 2010 ©Mustafa Gökmen
Eryngium creticumEskifoça  / İzmir
2017 ©Yurdanur Akyol v.d.
Eryngium creticumAnkara
Aralık 2015 ©İsmail Eker vd.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Eryngium türleri: E.babadaghensis, E.billardieri, E.bithynicum, E.bornmuelleri, E.bourgatii, E.caeruleum, E.campestre, E.creticum, E.davisii, E.erzincanicum, E.falcatum, E.giganteum, E.glomeratum, E.ilex, E.isauricum, E.kotschyi, E.maritimum, E.palmito, E.planum, E.polycephalum, E.pseudothoriifolium, E.pyramidale, E.thorifolium, E.thyrsoideum, E.trisectum, E.wanaturi




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Çeviri: Ölez S., 2021)
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)