floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Eryngium billardieri
 
Pülümür / Tunceli - Eylül 2019 © Mustafa Gökmen
Eryngium billardieriEryngium billardieriEryngium billardieri
Gözlem bildir
Hıyarok
Apiaceae / Eryngium / Eryngium billardieri
mapmapmapmapmapmapmap
Hıyarok (Eryngium billardieri) Maydanozgiller (Apiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Doğu Karadeniz, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 1400-3810 m yükseltiler arasında; taşlık yamaçlar, bozkırlar ve nadas tarlalarında gözlemlenebilirler. Lokal baskın topluluklar oluştururlar.

Bilimsel olarak Eryngium billardieri F.Delaroche şeklinde tanımlanır.

Eryngium etimolojisi

Eryngium cins adı Eski Yunancada `deniz ile ilgili kutsal şey` anlamına gelen ἠρύγγιον (ērúngion) kelimesinden türetilmiştir. Bazı kaynaklar ise eryngium cins adının Yunanca hruggion kelimesinden türetildiğini belirtmektedirler; hruggion bir bitki biyoloğu olan Theophrastus tarafından dikenli bir bitkiye verilen isimdir.  Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. F.Delaroche kısaltması bilim insanı François Delaroche (1780-1813) için kullanılmıştır.

Morfoloji


40-75 cm boylanabilen, çok yıllık, otsu bir türdür. Gövdeler birkaç tane dir ve yaklaşık ortadan seyrek dallanmıştır. Dip yapraklar kalıcı, derimsi, dumanlı, dış hatları üçgen biçimliden yuvarlağa kadar, 7-15 cm uzunluk ve genişlikte ve üç parçalı lobludur; birincil loblar iki derin tüysüdür; loblar ve kanatlı eksen dişli dikenlidir; yaprak sapı iğne dikenli değildir. Sap yaprakları daha küçük, orta ve üsttekiler daha genişçe, neredeyse sapı kavrayan/saran ve iğne dikenli-kenarlı tabana sahiptir; çiçek yaprakları üç parçalıdır. Çiçek durumu soluk dumanlıdan ametist maviye kafar, dar açılı yükselir dallı gevşekçe birleşik salkım formundadır; kapitulumlar çok sayıda (20+), küremsi ve 9-17 mm çaptadır. Brakteler 5-7 ( -8 ) tane, şeritsi mızraksı, sivri, 3 (-5) damarlı, ± geriye doğru kıvrımlı, tam kenarlı veya dikencikli ve kapitulumun 1.5-3 katıdır. Brakteol çanak yapraklardan uzuncadır, tam kenarlı, veya uçtaki üç parçalıdır. Merikarplar yumurtamsı, küt uçludan keskin uçluya kadar tomurcuk kabukludur.



listMaplistPiclist

Gözlemler


Eryngium billardieriPülümür / Tunceli
Eylül 2019 ©Mustafa Gökmen
Eryngium billardieriGürün / Sivas
Ekim 2018 ©Selvinaz Gülçin Bozkurt vd.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan diğer Eryngium türleri: E.babadaghensis, E.billardieri, E.bithynicum, E.bornmuelleri, E.bourgatii, E.caeruleum, E.campestre, E.creticum, E.davisii, E.erzincanicum, E.falcatum, E.giganteum, E.glomeratum, E.ilex, E.isauricum, E.kotschyi, E.maritimum, E.palmito, E.planum, E.polycephalum, E.pseudothoriifolium, E.pyramidale, E.thorifolium, E.thyrsoideum, E.trisectum, E.wanaturi




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)