Morfoloji

20-25 m’ye kadar boylanabilen, düzgün gövdeli, sık dallı ve yuvarlak tepeli, androdioyik, odunsu bir türdür. Kabuk rengi beyazımtırak gri olup, doğal türlerimiz arasında en açık renkli olanıdır. 25-30 yaşına kadar düz ve çatlaksız olan kabuk, sonraki yıllarda boyuna yönde çatlar. Beyazımtırak gri renkli gövde üzerindeki çatlaklar daha koyu, açık kahverengidir. Sürgünleri çıplak, önceleri elma yeşili renkli, daha sonraları yeşilimtırak esmer renklidir. İleri yaşlarda açık gri renge döner. Küçük tomurcuklar 3-4 çift pulla kaplanmıştır. Tomurcuk pulları çıplak ve yeşilimtırak esmer renklidir. Yaprak sapları 3-12 cm uzunluğunda, çıplak ve hemen hemen yuvarlaktır. Koparıldığında süt çıkartır. Karşılıklı iki yaprak sapı izi birbiriyle temas eder. Yaprak ayası 5-7 loplu; 4-10 cm boyunda ve 6-16 cm genişliğindedir. Her bir lop tam kenarlı, yumurtamsı üçgen biçiminde ve damla uçludur. Yaprağın üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü parlak ve açık yeşildir. Her iki yüzü de çıplaktır, ancak alt yüzünde damarların birleştiği yerde küçük tüy demetleri vardır. Çiçekler yapraklanmadan önce, nisan sonu-mayıs başında görülür. Çiçek kurulları çok kısa saplı, yukarıya doğru dik duran, boyu enine eşit, bileşik yalancı şemsiyedir. Çiçek ekseni ve sapı çıplaktır. Erken çiçekler dişi çiçeklerden daha önce oluşur. Erkek çiçeklere çiçek kurulunun dip tarafında daha fazla rastlanır, orta ve uca doğru sayısı azalır. Uç kısımda ise yerini dişi çiçeklere bırakır. Meyvede nuks yanlardan kuvvetlice basılmış büyük bir mercimeği andırır. Perikarpın iç ve dış yüzü çıplaktır ve üzerindeki damarlar belirgindir. Uca doğru genişleyen kanatlar önceleri elma yeşili veya sarımtırak, olgunlaşınca saman sarısı rengine döner. Kanatlar arasındaki açı geniş açıdır (110°-140°).

Bu türün iki varyetesi Türkiye’de yayılış göstermektedir (Yaltırık, 1967; 1971):

1.Yaprak ayasında loplar üçgenimsi, uç kısmı yavaş yavaş uzayan bir damla ucu ile sonlanır; meyveler 25x5 mm’den daha büyüktür ...Acer cappadocicum var. cappadocicum

1.Loplar geniş üçgensi, uçlar aniden sivrileşir; meyve 25x5 mm’den daha küçük ...Acer cappadocicum var. stenocarpum

Gözlemler

Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Mustafa GökmenMaçahel / Artvin
Temmuz 2019 ©Mustafa Gökmen

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi

1. Akkemik, Ü. (Ed). 2018. Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 684s.
2. Yaltırık, F. 1967. Acer L. In: Davis PH (ed.) Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 2, pp. 509-519. Edinburgh; Edinburgh University Press.
3. Yaltırık, F. 1971. Yerli Akçaağaç (Acer L.) Türleri Üzerinde Morfolojik ve Anatomik Araştırmalar. İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları, No: 1661/179.
4. Flora of Pakistan @ efloras.org. (2019). eFloras.org Home. https://www.efloras.org/flora_page.aspx?flora_id=5
5. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
6. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
7. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
8. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)