Tatarakçaağacı (Acertataricum) Akçaağaçgiller (Sapindaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 500-1700 m yükseklikler arasında; karasal iklimin hakim olduğu alanlarda, Trakya ve İç Anadolu steplerine dönük orman sınırlarında ve doğu Anadolu’da dere kenarlarında ve dere tabanlarında gözlemlenebilir.
Bilimsel olarak Acertataricum L. şeklinde tanımlanır.
Acer etimolojisi
Acer cins adı Latincede `sert` anlamına gelen ācris kelimesinden türetilmiştir; odununun sertliğine işaret eder. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.
Morfoloji
5-6 m (en fazla 10 m) boylanabilen yayvan tepeli küçük bir ağaçtır. Koyu gri renkli kabuğu, ilk yaşlarda çatlaksız olmasına rağmen ileriki yaşlarda çatlamakta, pullu olmaktadır. Sürgünleri oldukça kalın, bir dereceye kadar köşeli, çıplak, canlı kırmızı-esmer renktedir. İleri yaşlarda gri-esmer renk alır. Tomurcuk 3-4 çift pulla kaplanmıştır. Tomurcuk pulları esmer renkte ve çıplak, kenarı beyaz kirpiklidir. Yaprak sapları 2,8-6,6 cm uzunluğunda, çıplak ve sürgüne bakan yüzü olukludur. Koparıldığında süt çıkmaz. Sürgün üzerinde karşılıklı iki yaprak sapı izi birbirine değmez, aralıklıdır. Oval veya yürek biçimindeki yapraklar lopsuz, basit veya yalnız yanda iki hafif lop bulunur. Kenarları düzensiz çift sıralı dişlidir. Yaprak ayasının üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü açık yeşildir. Her iki yüzü de çıplaktır; yalnız damarlar boyunca seyrek tüyler bulunur. Damarlar, diğer türlerden farklı olarak tüysüdür. Damarlar yaprağın alt yüzünde çıkıntılı, üst yüzünde ise girintilidir. Yapraklar sonbaharda canlı kırmızı renge bürünerek dökülür (Yaltırık,1967; 1971).
Çiçekler yapraklanmadan sonra, nisan sonu - mayıs başında görülür. Çiçek kurulları, uzun saplı, dik duran, bileşik yalancı şemsiyedir. Çiçek ekseni ve çiçek sapları çıplaktır. Çiçek kurulunun alt ve orta kısmında bulunan çiçekleri oluşturan erkek çiçekler, dişi çiçeklerden daha geç oluşur. Çiçek kurulunu oluşturan salkımcıkların ucunda terminal durumludur. Meyvede nuks yanlardan hafif basılmış yumurta biçimindedir. Nuksun dış ve iç yüzü çıplak, üzerindeki damarlar belirgin şekilde çıkıntılıdır. Kanatlar birbirinin üstüne binmiş veya paralel olabileceği gibi, aralarında 10-45 derecelik dar bir açı vardır. Uca doğru genişleyen kanatlar, olgun meyvede saman renkli, nadiren kırmızımtıraktır (Yaltırık, 1967; 1971).
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır. Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Akkemik, Ü. (Ed). 2018. Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 684s.
Yaltırık, F. 1967. Acer L. In: Davis PH (ed.) Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 2, pp. 509-519. Edinburgh; Edinburgh University Press.
Yaltırık, F. 1971. Yerli Akçaağaç (Acer L.) Türleri Üzerinde Morfolojik ve Anatomik Araştırmalar. İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları, No: 1661/179.
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)
İdris Dağı / Kalecik / Ankara
Kirmir Çayı / Ankara
OGM Parkı / Ankara
Aşağıbeyçayır / Pınarbaşı / Kayseri
