Hyacinthella glabrescens

İstiklal / Pozantı / Adana - Mart 2022 © Serdar Ölez

Gözlem bildir

Köse sümbül

Asparagaceae / Hyacinthella / Hyacinthella glabrescens

Köse sümbül (Hyacinthella glabrescens) Kuşkonmazgiller (Asparagaceae) ailesinden endemik bir türdür. Türkiye'de sadece Adana alt bölgesinde yayılış göstermektedir. 600 - 1300 m yükseklikler arasında; çam ağaçları altındaki kuru yamaçlarda, kireçtaşı moloz yığınlarında, killi topraklarda ve eriyen karlı alanlarda gözlenebilir.

Hyacinthella glabrescens Türkçede Köse sümbül olarak adlandırılır. Bilimsel olarak Hyacinthella glabrescens (Boiss.) K.Perss. & Wendelbo şeklinde tanımlanır. Hyacinthella cins adının Eski Yunanca jacinth kelimesinden alındığı tahmin edilmektedir; jacinth, Eski Ortaçağ Latincesinde değerli bir mavi (nadiren kırmızı) taş adı olan jacintus΄tan türetilmiştir. Glabrescens Latince glabr-, glaber kökünden türetilmiştir; kelleşmek, tüysüz kalmak anlamındadır; türün bir kısmının veya tümünün tüysüz olduğuna işaret eder. Parantez içerisindeki kısaltmalar bu taksonu ilk yayınlayan kişiyi/kişileri, parantez dışındakiler ise ilk yayın ardından bu taksona revizyon yapan kişi/kişileri belirtir. Kısaltmalar arasında yer alan & işareti, bu bilim insanlarının bitki hakkındaki makaleyi birlikte yayınladılarını belirtir. Boiss. kısaltması bilim insanı Pierre Edmond Boissier (1810-1885) için kullanılmıştır; Boissier İsviçreli botanikçi, kâşif ve matematikçidir; Türkiye´den ve birçok başka ülkeden ve bölgeden bitki örnekleri toplamıştır; çok sayıda bitki cinsini ilk defa Boissier tanımlamıştır. K.Perss. kısaltması bilim insanı Karin Persson (1938-) için kullanılmıştır; Persson İsveçli bir botanikçidir. Bilimsel adlandırmada kullanılan Wendelbo kısaltması türün Norveçli botanikçi Per Erland Berg Wendelbo (1927 – 1981) tarafından yayınlandığını belirtir. Wendelbo kısaltması bilim insanı Per Erland Berg Wendelbo (1927-1981) için kullanılmıştır; Wendelbo Norveçli botanikçidir.

Morfoloji

5-15 cm boylanabilen, çok yıllık, soğanlı bir türdür. Çiçek soğanı yumurta biçimlidir ve kirli beyaz zarsı bir gömlekle kaplıdır. Kökler 1-5 cm uzunlukta ve açık kahverenklidir. Yapraklar iki adettir, ilk yaprak 6-20 mm genişliktedir, ikincisi ise her zaman en azından birincisinin yarısı genişliktedir; yaprak kenarları tamamen tüysüzdür, dalgalı ve içe kıvrımlıdır. Çiçeklenme mart-nisan ayları arasında gerçekleşir. Yapraksız çiçek kurulu sapı 4.5–15 cm boydadır, meyve zamanı sap 25 cm΄ye kadar ulaşabilir. Herbir çiçeğin sapı 2–7 mm uzunluktadır. Ççekler borumsu veya borumsu çanımsı formda, 4–6.5 mm uzunlukta ve derin mavi-menekşe renktedir; loblar tüpün yarısı kadar uzunlukta ve eliptik formdadır.

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan diğer Hyacinthella türleri: H.acutiloba, H.campanulata, H.glabrescens, H.heldreichii, H.hispida, H.lazulina, H.lineata, H.micrantha, H.millingenii, H.nervosa, H.siirtensis, H.venusta

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2022)
Yetişen, Kadriye & Özdemir, Canan & Kucukoduk, Mustafa & Akyol, Y.. (2012). A morphological and anatomical study of Hyacinthella glabrescens (Liliaceae). 293-296.
Hyacinth | Etymology, origin and meaning of Hyacinth by etymonline. (2022). Etymonline - Online Etymology Dictionary.
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Sayfaya atıf metni: Hyacinthella glabrescens. florꜳnatolica içinde. Erişim tarihi Aralık 27, 2024, Erişim adresi http://floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ID=Hyacinthella-glabrescens
Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Hyacinthella etimolojisi

glabrescens etimolojisi

Wendelbo etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler