floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Onopordum acanthium
 
Güzelkonak / Gevaş / Van - Temmuz 2021 © Serdar Ölez
Onopordum acanthiumOnopordum acanthiumOnopordum acanthiumOnopordum acanthiumOnopordum acanthiumOnopordum acanthiumphotos
Gözlem bildir
Galagan
Asteraceae / Onopordum / Onopordum acanthium
mapmapmapmapmapmapmapmapmapmapmap
Galagan (Onopordum acanthium) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Çatalca-Kocaeli, Batı ve Doğu Karadeniz, Yukarı Sakarya, Yukarı Fırat, Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 600-2600 m yükseklikler arasında; taşlık yamaçlar, döküntü alanlar, orman içi açıklıklar, yol kenarları ve tarlalardaki yabansı otlar arasında yetişirler.


Bilimsel olarak Onopordum acanthium L. şeklinde tanımlanır.

Onopordum etimolojisi

Onopordum Yunancada `eşek` anlamına gelen ónos kelimesi ile `osuruk` anlamına gelen pérdo kelimesinin birleşiminden türetilmiştir. Bu cinsin adı ilk olarak Gaius Plinius Secundus (M.S. 23-79) kullanılmıştır; Plinus Naturalis Historia`yı yazmasıyla tanınan yazar, doğa bilimci Roma´lı komutandır; Plinus´a göre cinsin adı bu bitkilerin eşekler otladığında neden olduğu gürültülü etkilere atıfta bulunur. Cins 1753 yılında Species Plantarum´da Linneaus tarafından yayınlanmadan önce 1718 yılında bu bitki grubuna Fransız botanikçi Sébastien Vaillant tarafından Onopordon adı verilmişti.

acanthium etimolojisi

Acanthium Eski Yunancada `batıcı, dikenli´ anlamındaki ácanthos kelimesi ile `özelliği olan, özellikte´ anlamına gelebilecek -ium sonekinin birleşiminden türetilmiştir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. L. kısaltması bilim insanı Carl Linnaeus (1707-1778) için kullanılmıştır; Linnaeus modern taksonominin babası, İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdur.

Morfoloji


30-150 cm boylanabilen, iki yıllık, otsu bir türdür. Gövde dik ve dallanmıştır, yüzey seyrek veya yoğun örümcek ağsı tüylerle kaplıdır, boylu boyunca yapraksı ve kanatlıdır; kanatlar 2-4 adet, dikenli ve dalgalıdır; dikenler 2-11 mm uzunluktadır; gövde yukarıda 2-7 kapitulum taşıyan yalancı şemsiye çiçek kurulu ile sonlanır. Dip yapraklar eliptik dış hatlıdır, sap yaprakları yukarı doğru şeritsi-mızraksı form alır; tüm yapraklar telek loblu, loblar üçgen biçimli ve 2-11 mm dikenlidir. Çiçeklenme haziran-ağustos ayları arasında gerçekleşir. Kapitulum kanatlı yapraksı gövdelere terminal durumdadır. İnvolukrum küremsi formda ve dikenler hariç 2-3 x 2-6 cm boyutlardadır, taban yassı veya içbükeydir; filariler narin, biz şeklinde ve dikenli uçları ile birlikte 7-25 x 2-3 mm boyutlardadır, 2-3 mm genişlikteki taban kademeli olarak 2-6 mm uzunluğundaki zayıf sarı dikene incelir, tüysüz veya hafifçe örümcek ağsı tüylüdür; dış ve orta filariler geriye bükülmüş veya yaygındır, içte kalanlar diktir. Çiçekler içte kalan filarilerden uzuncadır. Papus tüyler kısa sakallıdır (tüyler üzerinde kısa tüycükler bulunur), kesitin 0.5-1.5 katı kadar uzunluktadır.


listMaplistPiclist

Gözlemler


Onopordum acanthiumŞampaşakaraderbendi / Pülümür / Tunceli
Haziran 2023 ©Serdar Ölez
Onopordum acanthiumGüzelkonak / Gevaş / Van
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Onopordum acanthiumDokuzağaç / Gevaş / Van
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Onopordum acanthiumKıbrıs / Mamak / Ankara
Aralık 2019 ©Serdar Aslan vd.
Onopordum acanthiumAnkara
Aralık 2015 ©İsmail Eker vd.
Onopordum acanthiumPülümür / Tunceli
Mayıs 2020 ©Metin Armağan
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Onopordum türleri: O.acanthium, O.anatolicum, O.armenum, O.boissierianum, O.bracteatum, O.candidum, O.canum, O.carduchorum, O.caricum, O.davisii, O.hasankeyfense, O.heteracanthum, O.illyricum, O.majori, O.myriacanthum, O.polycephalum, O.sibthorpianum, O.sirsangense, O.tauricum, O.turcicum




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Çeviri: Ölez S., 2021)
  2. Onopordum (2021). Lexico Dictionaries | English. https://www.lexico.com/definition/onopordum
  3. Onopordum (2021). Bookwiki. https://boowiki.info/art/asteraceae/onopordum.html
  4. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  5. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  6. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  7. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)