Phlomis rigida

Ardıçlı / Pülümür / Tunceli - Haziran 2022 © Mustafa Gökmen

Gözlem bildir

Diriçalba

Lamiaceae / Phlomis / Phlomis rigida

Diriçalba (Phlomis rigida) Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Yukarı Fırat, Yukarı Murat-Van, Hakkari, Antalya, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. 300-2000 m yükseklikler arasında; bozkırlar, çam korulukları ve meşe çalıklarında; taşlık hendeklerde gözlemlenebilir.

Bilimsel olarak Phlomis rigida Labill. şeklinde tanımlanır. Phlomis eski Yunancada 'alev' anlamına gelen phlox kelimesinden türetilmiştir; bitki yapraklarının eskiden fitil olarak kullanılmasına işaret eder. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Labill. kısaltması bilim insanı Jacques Labillardière (1755-1834) için kullanılmıştır; Labillardière Fransız bir botanikçidir.

Morfoloji

50-125 cm boylanabilen bir türdür; yüzeyler uzun karışık tüylerle kaplıdır, tüyler yaygın ve salgısızdır. Yapraklar soluk yeşil ve buruşuktur; dip yapraklar 5-30 x 2-10 cm boyutlarda, dikdörtgenimsi veya mızraksı, küt uçlu, kısaca kamamsı, tabanı yuvarlağımsı veya kesik, kenarları kütdişçikli veya küt dişlidir, yaprak sapı 10 cm´e kdar uzun olabilir. Sap yaprakları mızraksı, saplı ve halka dizilimli çiçek durumundan daha uzuncadır. Halka dizilimli çiçek durumu 3-5 adettir, herbiri birbirlerinden ayrık, 6-8 cm çapta ve çok çiçeklidir. Brakteoller çok sayıdadır, 20-25 mm uzunlukta, bizsi ve yukarı doğru kıvrımlıdır, yoğun uzun-kıllıdır. Çanak 15-23 mm, basık yıldızsı-kaba tüylüdür, ayrıca 10 mm uzunlukta çok sayıda kıldan oluşan ikincil tüy örtüsü bulunur, dişler 8-10 mm yumurtamsı-ucu kesiktir, sonraları bizsi şekil alır. Taç 40-50 mm uzunlukta ve pembedir, üst dudak miğfersidir. Sert kabuklu küçük meyvenin uç kısmı havlıdır.

Gözlemler

Türkiye´de doğal yayılan diğer Phlomis türleri: P.amanica, P.angustissima, P.armeniaca, P.bourgaei, P.bruguieri, P.brunneogaleata, P.capitata, P.carica, P.chimerae, P.fruticosa, P.grandiflora, P.integrifolia, P.kotschyana, P.kurdica, P.lanceolata, P.leucophracta, P.linearis, P.longifolia, P.lunariifolia, P.lycia, P.monocephala, P.nissolii, P.oppositiflora, P.physocalyx, P.pungens, P.rigida, P.russeliana, P.samia, P.sieheana, P.sintenisii, P.syriaca, P.viscosa

Kaynaklar

Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)

Sayfaya atıf metni: Phlomis rigida. florꜳnatolica içinde. Erişim tarihi Aralık 27, 2024, Erişim adresi http://floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ID=Phlomis-rigida
Manifesto: Floranatolica sayfaları amatör bir grup tarafından derlenir hazırlanır; mekânlar, rotalar ve canlılar hakkında genel bilgiler vererek, insanların doğa sevgisi ve onu koruma ve araştırma isteğini arttırmayı hedefler. Floranatolica, bitki gözlemlerini kaydedip organize edebileceğiniz ve diğer gözlemciler ve araştırmacılar ile paylaşabileceğiniz bir platform sağlar. Floranatolica ayrıca gezip gördüğünüz yerlerin parkur, yorum ve gözlemlerini paylaşabileceğiniz bir platformdur. Dileyen herkes Floranatolica'ya gönüllü katkı sağlayabilir. Floranatolica tüm doga yürüyüşçülerini, bitki gözlemcilerini, mantar toplayıcılarını, orman ve park korucularını, ekolojistleri ve doğa tutkunlarını bu amaçla yurttaş bilgin olmaya davet eder; ayrıca tüm bilim insanlarını da gözlemlerini erişilebilir ve sistematik platformlarda paylaşmaya davet eder. Floranatolica biyo-coğrafyamızda tanımlanabilen/keşfedilen tüm verilerin toplumun ortak değeri olduğuna, bu değerin tanınması ve anlaşılması ile onu koruma isteğinin belirgin olarak artacağına inanır. floranatolica.com web sitesi GezenAdam tarafından şekillendirilmiştir; bu sayfalarda yayınlanan içeriklere katkıda bulunmak veya değiştirmemiz gerektiğini düşündüğünüz kısımları bildirmek için bize admin@floranatolica.com adresinden ulaşabilirsiniz. Yasal Uyarı: Bu sayfa Creative Commons Atıf CC-BY-SA 4.0 Uluslararası Lisansı ile yayınlanmaktadır; uygun atıf ve bağlantı vermek kaydı ile bu sayfada yayınlanan görsel ve metinleri her ortam veya formatta kopyalayabilir ve yeniden dağıtabilirsiniz; bu sayfaya atıf yapmak için MLA, CMOS, APA, ASA, MHRA,... kalıplarından yararlanabilirsiniz. Bu sayfada yayınlanan fotoğraf ve metinlerin tüm sorumluluğu paylaşımı yapan editöre aittir. Editör bu fotograf veya metinleri floranatolica.com web sitesinde yayınlayarak, kendi adı ve bu sayfa bağlantısı verilmesi kaydı ile bunların her ortam veya formatta kopyalanabilir ve yeniden dağıtilabilir olmasına izin verdiğini kabul etmektedir. Editör kendisine ait olmayan ve telif hakkı içeren veya T.C. yasalarına uygunsuz paylaşımlar yapamaz. Florꜳnatolica şikayet postası almadığı sürece bu paylaşımları yayında tutar ve içerik sorumluluğunu kabul etmez. Bu paylaşımların içeriği ile ilgili uygunsuz bir durum olduğunu düşünüyorsanız lütfen admin@floranatolica.com adresine bildiriniz. Bildiriminiz en kısa sürede değerlendirilip size bilgi verilecektir. Çerez Politikası ve Aydınlatma Metni: 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verileriniz; veri sorumlusu olarak Florꜳnatolica web sitesi tarafından KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen kapsamda işlenebilecektir. KVKK Aydınlatma Metninde belirtilen haklarınıza ilişkin taleplerinizi, Veri Sorumlusuna Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ uyarınca hazırlayarak admin@floranatolica.com eposta adresinden iletebilirsiniz. Reklam Politikası: Bu sayfada yayınlanan reklamlar GoogleAdsense tarafından seçilmekte ve yerleştirilmektedir. Uygunsuz içerikte olduğunu düşündüğünüz reklamları bildiriniz.

Phlomis etimolojisi

Morfoloji

Gözlemler