floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Sorbus tamamschjanae
 
Altınhüseyin / Pülümür / Tunceli - Haziran 2022 © Ahmet Demirtaş
Sorbus tamamschjanaeSorbus tamamschjanaeSorbus tamamschjanaeSorbus tamamschjanaeSorbus tamamschjanae
Gözlem bildir
Boyluüvez
Rosaceae / Sorbus / Sorbus tamamschjanae
mapmapmap
Boyluüvez (Sorbus tamamschjanae) Gülgiller (Rosaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Erzurum-Kars, Yukarı Murat-Van alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Türkiye´nin yanı sıra Ermenistan´da da yayılış gösterir. 1600–2600 m yükseltiler arasında; açık karışık orman veya çalılıklarda; genellikle kuzey yamaçlarda; genellikle tekil olarak gözlemlenebilir.

Bilimsel olarak Sorbus tamamschjanae Gabr. şeklinde tanımlanır.

Sorbus etimolojisi

Sorbus {Latince}: üvez ağacı. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Gabr. kısaltması bilim insanı Johan August Gabrielsson (1860-1888) için kullanılmıştır.

Morfoloji


8 m’ye kadar boylanan yayvan tepeli bozuk gövdeli ağaç veya çalılardır. Sarımtırak kahverengi ince ve düzgün çataklı gövde kabuğu üzerinde küre şeklinde lentiseller bulunur. Genç sürgünler yanık kiremit kırmızısı veya kızıl kestane renginde çıplak ve parlaktır. Tepe tomurcukları yan tomurcuklardan daha büyük 4-6 mm boyundadır. Yumurta biçimindeki tomurcuklar sarımtırak kahverengi üç adet pulla örtülüdür. Pulların uç kısımları pamuksu tüyler taşır. Yaprak sapı gri yeşil renkte 0,9–2,1 cm uzunluğunda üzeri yoğun pamuksu tüylerle kaplıdır. Yaprak sapı sürgün üzerinde hilal şeklinde iz bırakır. Yapraklar 5-9,5x2,5-6 cm boyutlarında eliptik-oblong veya nadiren geniş yumurta biçimindedir. Yaprak kenarları dilimli loplu loplar yaprağın dip kısmına doğru derinleşmiştir. Lop kenarları çift sıralı sivri dişlidir. Yaprak üst yüzeyi koyu yeşil ve çıplak alt yüzeyi keçe gibi gri beyaz pamuksu tüylerle örtülmüştür. Yukarıya doğru dik duran yalancı şemsiye tipindeki çiçek kurulları 25-60 (-90) çiçek taşır yaklaşık 4-11 cm boylarındadır. Çiçek eksenleri üzerinde seyrek pamuksu tüyler bulunur. Kirli beyaz renkteki çiçekler 15-18 mm çapında olup taç yaprakların dip kısımlarında tüyler bulunur. Stamenler taç yapraklardan daha uzundur, stilus 2-3 adet ve serbesttir. Olgunlaşan meyveler sarımtırak kırmızı veya koyu portakal sarısı renkte 0,8–1,2 cm boylarında elipsoidaldir. Yalancı meyvenin dış kabuğu üzerinde çizgi halinde uzanan şeritsi çıkıntılar vardır. 4-6 mm boylarındaki tohumları meyve de 3 adettir (Gabrialian, 1972).



listMaplistPiclist

Gözlemler


Sorbus tamamschjanaeAltınhüseyin / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Ahmet Demirtaş
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan diğer Sorbus türleri: S.aucuparia, S.caucasica, S.graeca, S.kusnetzovii, S.luristanica, S.migarica, S.persica, S.roopiana, S.schemachensis, S.subfusca, S.takhtajanii, S.tamamschjanae, S.taurica, S.torminalis, S.umbellata




Kaynaklar
  1. Akkemik, Ü. (Ed). 2018. Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 684s.
  2. Gabrialian, E.T. 1972. Sorbus L. In: Davis PH (ed.) Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 4, pp.147-156. Edinburgh; Edinburgh University Press.
  3. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  4. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  5. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  6. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)