Cins adı: Stachys
Türkiye´de toplam 88 tür, 33 alttür, 7 varyete, 1 melez tür doğal yayılış göstermektedir. Yayılış bölgesini daraltmak için haritada ilgili altbölgeye tıklayınız. Turuncu noktalar gözlem konumlarıdır.
Köprülüçay
Stachys aleurites
Endemik
Yayladeliçayı
Stachys alpina
Yayladeliçayı
Stachys alpina subsp. macrophylla
Kalınkarabaş
Stachys amanica
Endemik
Sümbülçayı
Stachys anamurensis
Endemik
Dardeliçay
Stachys angustifolia
Hacıosmanotu
Stachys annua
Kumçayçesi
Stachys annua subsp. ammophila
Hacıosmanotu
Stachys annua subsp. annua var. annua
Stachys annua subsp. annua var. lycaonica
Dağçayçesi
Stachys annua subsp. cilicica
Endemik
Kayaçayçesi
Stachys antalyensis
Endemik
Arapdeliçayı
Stachys arabica
Arasdeliçayı
Stachys araxina
Tarlakarabaşı
Stachys arvensis
Kalındeliçay
Stachys atherocalyx
Bozçayçe
Stachys balansae
Endemik
ölüısırgan
Stachys ballotiformis
çarşakçayı
Stachys bayburtensis
Endemik
Sultançayçe
Stachys baytopiorum
Uludeliçay
Stachys bithynica
Arıçayçesi
Stachys bombycina
Ekinkarabaşı
Stachys burgsdorffioides
Ekinkarabaşı
Stachys burgsdorffioides subsp. burgsdorffioides
Eğinkarabaşı
Stachys burgsdorffioides subsp. ladanoides
Endemik
Düdençayçesi
Stachys buttleri
Endemik
Bozkarabaş
Stachys byzantina
Koçkarabaş
Stachys carduchorum
Bodurkarabaş
Stachys cataonica
Endemik
Gevrekısırgan
Stachys chasmosericea
Endemik
çoruhçayçesi
Stachys choruhensis
Endemik
Altınkarabaş
Stachys citrina
Sarkıkkarabaşı
Stachys citrina subsp. chamaesideritis
Endemik
Altınkarabaş
Stachys citrina subsp. citrina
Endemik
Deliçay
Stachys cretica
Yağlıkara
Stachys cretica subsp. anatolica
Endemik
Kızıldeliçay
Stachys cretica subsp. bulgarica
Keldeliçay
Stachys cretica subsp. cassia
Deliçay
Stachys cretica subsp. cretica
Kabaçay
Stachys cretica subsp. garana
Yenideliçay
Stachys cretica subsp. kutahyensis
Endemik
şabıla
Stachys cretica subsp. lesbiaca
Boncukşalba
Stachys cretica subsp. mersinaea
Endemik
Adadeliçayı
Stachys cretica subsp. salviifolia
Izmirdeliçayı
Stachys cretica subsp. smyrnaea
Lazdeliçayı
Stachys cretica subsp. trapezuntica
Dikdeliçay
Stachys cretica subsp. vacillans
öksüzçayçe
Stachys cydni
Endemik
öksüzdeliçay
Stachys distans
Stachys distans var. cilicica
Endemik
çamdeliçayı
Stachys diversifolia
Kayadelisi
Stachys euadenia
Endemik
Yitikdeliçay
Stachys fruticulosa
Bozdeliçay
Stachys germanica
Bozdeliçay
Stachys germanica subsp. heldreichii
Kıllıdeliçay
Stachys huber-morathii
Endemik
Dadaşçayı
Stachys huetii
Endemik
Tokdeliçay
Stachys iberica
üçdeliçay
Stachys iberica subsp. georgica
Tokdeliçay
Stachys iberica subsp. iberica
Stachys iberica subsp. iberica var. densipilosa
Endemik
Tokdeliçay
Stachys iberica subsp. iberica var. iberica
Benlideliçay
Stachys iberica subsp. stenostachya
Bağışçayı
Stachys inanis
Endemik
Küllüçay
Stachys inflata
Ketençayı
Stachys ketenoglui
Endemik
Karadeliçay
Stachys kurdica
Stachys kurdica var. brevidens
Karadeliçay
Stachys kurdica var. kurdica
Tüylüçay
Stachys lavandulifolia
Eteklideliçay
Stachys longiflora
Endemik
Akdeliçay
Stachys longispicata
Kocasoğulcan
Stachys macrantha
Soğulcan
Stachys macrostachys
Küçükkarabaş
Stachys marashica
Kayapungu
Stachys mardinensis
Kumkarabaşı
Stachys maritima
Gevrekdeliçay
Stachys megalodonta
Gevrekdeliçay
Stachys megalodonta subsp. mardinensis
Endemik
Kızılçayçe
Stachys melampyroides
Nanedelisi
Stachys menthoides
Endemik
çayçe
Stachys minor
Endemik
Munzurçayçesi
Stachys munzurdagensis
Endemik
şırnakdeliçayı
Stachys namazdaghensis
Endemik
Sarıçayçe
Stachys obliqua
Körçayçe
Stachys obscura
Tokalıçay
Stachys officinalis
Göktokalıçay
Stachys officinalis subsp. haussknechtii
Tokalıçay
Stachys officinalis subsp. officinalis
Gölısırganı
Stachys palustris
Eteklikarabaş
Stachys petrokosmos
Endemik
Gevrekçayçe
Stachys pinardii
Endemik
Gürdeliçay
Stachys pinetorum
Akçayçe
Stachys pseudopinardii
Endemik
Sarıkarabaş
Stachys pumila
Harputdeliçayı
Stachys ramosissima
Endemik
Karakurbağaotu
Stachys recta
Karakurbağaotu
Stachys recta subsp. subcrenata
Kızılçay
Stachys rizeensis
Endemik
Bodurdeliçay
Stachys rupestris
Endemik
çarşakdelisi
Stachys saturejoides
Dikenliçay
Stachys sericantha
Endemik
Incedeliçay
Stachys setifera
Zarifdeliçay
Stachys setifera subsp. lycia
Endemik
Incedeliçay
Stachys setifera subsp. setifera
Aşıkdeliçay
Stachys sivasica
Endemik
Oltudeliçayı
Stachys sosnowskyi
Endemik
Seyrekdeliçay
Stachys sparsipilosa
Endemik
Alacakarabaş
Stachys spectabilis
Kılkarabaş
Stachys spinulosa
şaşkınkarabaş
Stachys subnuda
Endemik
Hamısırgan
Stachys sylvatica
Kestere
Stachys thirkei
Tazekarabaş
Stachys thracica
Sürmeliçayçe
Stachys tmolea
Endemik
Sultankarabaş
Stachys tundjeliensis
Endemik
Yenikarabaş
Stachys tymphaea
Yağlıkarabaş
Stachys viscosa
Kelkarabaş
Stachys viticina
Beykarabaşı
Stachys vuralii
Endemik
Uzunkarabaş
Stachys willemsei
Endemik
Ardıçkarabaşı
Stachys woronowii
Melezdeliçay
Stachys x burrii
Endemik
Otlukkarabaşı
Stachys yildirimlii
Endemik
Morfoloji [1]
Tek yıllık veya çok yıllık otsu, bazen alt tarafı odunsu ve üstü otsu, nadiren bodur çalı fornumda bitkilerdir. Tüy örtüsü basit veya nadiren yıldızsı veya ağaçsıdır. Yapraklar basit, saplı veya sapsızdır. Halka dizilimli çiçek durumu 2-20 çiçeklidir, brakteol mevcuttur veya bulunmaz. Çanak borumsu veya çan şeklinde, 5-10 damarlıdır, belli belirsiz iki dudaklı veya değildir, nadiren tam iki dudaklı olabilir; dişler 5 adettir, genellikle birbirlerine yaklaşık eşittir, bazen arkadaki 3 öndeki ikiye göre daha belirgindir, tabanda genişlemez. Tüp şeklindeki taç yapı çanağa yarı gömülü veya dışa taşmıştır, nadiren tam gömülüdür, halkalı veya değildir; iki dudaklıdır, üst dudak içbükey, tam kenarlı veya çentikli (nadiren belirgin iki parçalı) , alt dudak 3 loblu, orta lob en gniş olanıdır. Ercikler 4 adettir, tüp şeklindeki taç yapıdan dışa taşmıştır; sapçıklar taç yapıya bağlandıkları yere yakın genellikle az sayıda şişik tüylüdür; başçıklar iki keseciklidir, başçıktaki çiçektozu keseleri genellikle çatallı, bazen yarı-parallel veya paraleldir. Sert kabuklu küçük meyve taban kısmı dar yumurta biçiminde veya dikdörtgenimsi, bazen düz ve üç köşelidir.
Etimoloji
Stachys cins adı Eski Yunancada Stachys germanica`yı tanımlayan stákhus kelimesinden türetilmiştir.
1) Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Çeviri: Ölez S., 2023)
2) Türkiye'de tespit edilen türler listesi için BizimBitkiler.org.tr veritabanından yararlanılmıştır (Güner,A., Aslan,S., Ekim,T., Vural,M., Babaç,M.T., (edlr.), (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul.).