floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Stachys tundjeliensis
 
Derindere / Pülümür / Tunceli - Haziran 2022 © Serdar Ölez
Stachys tundjeliensisStachys tundjeliensisStachys tundjeliensisStachys tundjeliensisStachys tundjeliensisStachys tundjeliensisphotos
Gözlem bildir
Sultankarabaş
Lamiaceae / Stachys / Stachys tundjeliensis
mapmap
Sultankarabaş (Stachys tundjeliensis) Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinden endemik bir türdür. Türkiye'de sadece Yukarı Fırat alt bölgesinde yayılış göstermektedir. Tunceli´ye endemik bir türdür. Yaklaşık 2000 m yüksekliklerde; meşe çelılıklarında; dağ yamaçlarında gözlemlenebilir.

Bilimsel olarak Stachys tundjeliensis Kit Tan & Sorger şeklinde tanımlanır.

Stachys etimolojisi

Stachys cins adı Eski Yunancada Stachys germanica`yı tanımlayan stákhus kelimesinden türetilmiştir. Kısaltmalar arasında yer alan & işareti, bu bilim insanlarının bitki hakkındaki makaleyi birlikte yayınladılarını belirtir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Sorger kısaltması bilim insanı Friederike Sorger (1914-) için kullanılmıştır.

Morfoloji


Alt tarafı odunsu, üstü otsu, çok yıllık bir türdür. Çiçekli dallar 65 cm kadar boylanabilir; dik gelişir, sadece tabanda dallanmıştır, ucu aşağı doğru cılız tüylü veya havlıdır, ayrıca sapsız salgı bezleri bulunur. Sap yaprakları yumurtamsı formda ve 2-2.8 x 1.2-1.5 cm boyutlardadır, kenarlar küt veya testere dişlidir; keskin uçludur; taban kesik veya kamamsıdır; yüzeyler havlı-cılız tüylüdür; sap 3-10 mm uzunluktadır. Çiçek yaprakları neredeyse sapsız vey sapsız, yumurtamsı, 2-2.5 x 1-1.5 cm ve testere dişlidir. Halka dizilimli çiçek durumu 7-7.5 cm, birbirinden ayrık ve 6-10 çiçeklidir. Brakteol şeritsi-mızraksı, 4-6 mm, sert kıllı veya otsudur, tüylüdür. Çiçek sapları 1-2 mm uzunluktadır. Çanak ± birbirine benzer, çan şeklinde, 7-9.5 mm, salgılı tüylü ve neredeyse sapsız salgı bezlidir; dişler mızraksı, 1/2-3/4 x tüp, uç kısım bazen sivri dikenlidir. Taç 14-16 mm, sarı, tüp ve dudaklar kırmızı benekli ve benlidir. Sert kabuklu küçük meyveler dikdörtgenimsidir.



listMaplistPiclist

Gözlemler


Stachys tundjeliensisTurnadere / Pülümür / Tunceli
Haziran 2023 ©Serdar Ölez
Stachys tundjeliensisBozağakaraderbent / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Stachys tundjeliensisDerindere / Pülümür / Tunceli
Haziran 2022 ©Serdar Ölez
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan diğer Stachys türleri: S.aleurites, S.alpina, S.amanica, S.anamurensis, S.angustifolia, S.annua, S.antalyensis, S.arabica, S.araxina, S.arvensis, S.atherocalyx, S.balansae, S.ballotiformis, S.bayburtensis, S.baytopiorum, S.bithynica, S.bombycina, S.burgsdorffioides, S.buttleri, S.byzantina, S.carduchorum, S.cataonica, S.chasmosericea, S.choruhensis, S.citrina, S.cretica, S.cydni, S.distans, S.diversifolia, S.euadenia, S.fruticulosa, S.germanica, S.huber-morathii, S.huetii, S.iberica, S.inanis, S.inflata, S.ketenoglui, S.kurdica, S.lavandulifolia, S.longiflora, S.longispicata, S.macrantha, S.macrostachys, S.marashica, S.mardinensis, S.maritima, S.megalodonta, S.melampyroides, S.menthoides, S.minor, S.munzurdagensis, S.namazdaghensis, S.obliqua, S.obscura, S.officinalis, S.palustris, S.petrokosmos, S.pinardii, S.pinetorum, S.pseudopinardii, S.pumila, S.ramosissima, S.recta, S.rizeensis, S.rupestris, S.saturejoides, S.sericantha, S.setifera, S.sivasica, S.sosnowskyi, S.sparsipilosa, S.spectabilis, S.spinulosa, S.subnuda, S.sylvatica, S.thirkei, S.thracica, S.tmolea, S.tundjeliensis, S.tymphaea, S.viscosa, S.viticina, S.vuralii, S.willemsei, S.woronowii, S.yildirimlii




Kaynaklar
  1. Davis,P.H., Cullen,J., & Coode,M.J. (1962-1988). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press (Kısım çevirisi: Ölez S., 2023)
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)