floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Gundelia cappadocica
 
Kızılçevlik / Pınarbaşı / Kayseri - Temmuz 2021 © Serdar Ölez
Gundelia cappadocicaGundelia cappadocicaGundelia cappadocica
Gözlem bildir
Kapadokya kengeri
Asteraceae / Gundelia / Gundelia cappadocica
mapmap
Kapadokya kengeri (Gundelia cappadocica) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden endemik bir türdür. Türkiye'de sadece Orta Kızılırmak alt bölgesinde yayılış göstermektedir. 2021 yılında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Biyoloji Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi Mehmet Fırat tarafından keşfedilmiş ve adlandırılmıştır. Nevşehir, Kayseri, Yozgat ve Kırşehir´de; 900-1400 m yükseklikler arasında; taşlık kireçtaşı ve volkanik yamaçlarda doğal gelişim gösterir. 

Bilimsel olarak Gundelia cappadocica Fırat şeklinde tanımlanır.

Gundelia etimolojisi

Gundelia cins adı Andreas Gundelsheimer (1668-1715)`e ithafen adlandırılmıştır. Gundelsheimer Levant yolculuğunda Tournefort`a eşlik eden Alman bir botanikçidir.

cappadocica etimolojisi

Cappadocica tür adı bugün Kapadokya olarak bilinen bölgenin adından türetilmiştir; türün ilk örneklerinin bu bölgeden toplandığına işaret eder. Kapadokya`nın sınırları ilk olarak coğrafyacı Strabo´nun Geographika adlı kitabında belirtilmiştir; bu tarife göre Kapadokya, güneyde Toros Dağları, batıda Aksaray, doğuda Malatya ve kuzeyde Karadeniz`e kadar uzanmaktadır. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Fırat kısaltması bilim insanı Mehmet Fırat (2008) için kullanılmıştır; Fırat Türkiye´de birçok bitkinin ilk yayınlarını yapan botanikçidir; 1998 yılından bu yana (2021) Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Orta Öğretim Fen Ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü Araştırma Görevlisi olarak görev yapmaktadır.

Morfoloji


10-40 cm boylanabilen, çok yıllık, otsu bir türdür. Gövde sütlüdür, dallanmıştır; genç sürgünler yoğun örümcek ağsı tüylüdür, sonraları tüy örtüsünün bir kısmını muhtemelen kaybeder. Yapraklar almaşık dizili, köselemsi dokulu, iki derin tüysü formlu ve iğne dikenlidir, her iki yüzünde az-çok örümcek ağsı tüyler bulunur (özellikle damarların üzerinde veya yanlarında); dip yaprakların rengi sap yapraklarından daha koyudur. çiçeklenme genellikle nisan-mayıs ayları arasında gerçekleşir. Birleşik çiçek kurulu genellikle 1-3, nadiren 5 tanedir; küremsi-yumurta biçimli ve 10-40 x 10-30 mm (brakte hariç) boyutlardadır; neredeyse tamamen örümcek ağsı tüylerle kaplıdır, gençken daha yoğun örümcek ağsı tüylüdür; 7-35 sefaloidden oluşur. Brakte bir sert terminal diken ve 2-4 yanal dikenlerden oluşur; batıcıdır, seyrek veya yoğun kısa örümcek ağsı tüylerle kaplıdır, genellikle sefaloidlerden biraz daha uzundur. Sefaloidler 3-5 çiçekten oluşur. çiçekler çan şeklinde veya genişçe yayılı formdadır. Taç 5-9 mm uzunluktadır (genellikle sefaloidin orta çiçeği diğerlerinden daha kısadır); dış kısmı kırmızımsı-kahverengi, eflatunumsu-kahverengi, yeşilimsi-kahverengi ve bezelidir; iç kısmı sarı veya sarımsı-eflatunumsu geçişlidir. Meyvelenme haziran-temmuz ayları arasında gerçekleşir; birleşik meyveler üçgen biçimlidir, dikenler hariç 4-7 mm uzunluktadır, üst geniş kısmı 5-7 mm genişliktedir, yüzeyi kepekli dokuda ve saman rengi veya yeşilimsi gri renktedir.



listMaplistPiclist

Gözlemler


Gundelia cappadocicaKızılçevlik / Pınarbaşı / Kayseri
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Gundelia türleri: G.anatolica, G.asperrima, G.cappadocica, G.cilicica, G.colemerikensis, G.dersim, G.komagenensis, G.mesopotamica, G.munzuriensis, G.tournefortii, G.vitekii




Kaynaklar
  1. Fırat, Mehmet. (2021). Gundelia cappadocica (Asteraceae); a new lactiferous species from Cappadocia (Kapadokya) Turkey, belonging to G. subg. Gundelia sect. Komagenenses. (Orijinal metin: researchgate.net; Çeviri: S. Ölez)
  2. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  3. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  4. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  5. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)