Gundelia vitekii (Gundeliavitekii) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de sadece Yukarı Fırat alt bölgesinde doğal yayılış göstermektedir. Kuru ve çok kuru taşlık yamaçlarda, çakıllık alanlarda; dağ bozkırlarında veya iğne dikenli astragalus yastıklarında gözlemlenebilir.
Bilimsel olarak Gundeliavitekii Armağan şeklinde tanımlanır.
Gundelia etimolojisi
Gundelia cins adı Andreas Gundelsheimer (1668-1715)`e ithafen adlandırılmıştır. Gundelsheimer Levant yolculuğunda Tournefort`a eşlik eden Alman bir botanikçidir.
vitekii etimolojisi
Vitekii epiteti Ernst Vitek´e ithaf edilmiştir; Ernst Vitek, Viyana Ulusal Botanik Bölümü´nün direktörülüğünü yapmış, Gundelia cinsi içindeki çeşitliliği fark etmiş, Euphrasia, Carlina ve Gundelia cinslerinin sistematik taksonomisi alanlarında önemli araştırmalarda bulunmuştur. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Armağan kısaltması bilim insanı Metin Armağan (2011) için kullanılmıştır; Armağan Türkiye´de birçok bitkinin ilk yayınlarını yapan bir botanikçidir; halen Necmettin Erbakan Universitesi Ereğli Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümünde görev yapmaktadır (2023).
Morfoloji
60 (–70) cm boylanabilen, çok yıllık bir türdür. Gövde dallanmıştır ve sütlüdür. Yapraklar almaşık dizilidir, tüysü loblu, sığ tüysü veya derin tüysü ve iğne dikenlidir. Genç sürgünler yoğun örümcek ağsı tüylüdür, yapraklar zamanla tüy örtüsünün bir kısmını kaybedebilir. Birleşik çiçek kurulu genelde 5 veya daha az sayıdadır, gençlikte tamamen örümcek ağsı tüylerle kaplıdır; çok sayıda sefaloid taşır; sefaloidler küremsi veya yumurta biçimli, 60 mm´ye kadar uzun ve 40 mm´ye kadar çaptadır. Brakteler iğne dikenlidir, genellikle çiçek başlarından uzundur; sert terminal dikenlidir ve 5 kadar yanal dikeni bulunabilir, bazen yanal dikenler arasında da küçük dikenler bulunabilir; çok nadiren terminal diken belirgin olarak uzayabilir. Ortadaki birleşik çiçek kurulunda sefaloid başına 3 (-5) çiçek bulunur. Taç genişçe yayılıdır, dış kısmı yeşilimsi-kahverengimsi veya kırmızımsı-kahverengimsi, iç kısmı koyu pembe, koyu kırmızı veya belirgin kırmızı renktedir. Meyve complex ( disseminule ) genellikle üçgen biçimli, 10 mm uzun ve 8 mm geniş, nadiren 8 mm´ye kadar çapta koniktir.
Diğer tüm gundelia türlerinden koyu pembe veya belirgin kırmızı çiçek rengi ve genç sürgünlerindeki ve çiçek kurulundaki yoğun örümcek ağsı tüylerle ayrişır, tüyler genç meyve kuruluna kadar dahi kalabilir. G.munzuriensis´te de örümcek ağsı tüyler bulunabilir ancak çiçekler parlak pembe renktir. Çok nadiren çok genç G.dersim bireylerinde örümcek ağsı tüyler, halka şeklinde yoğun kaba tüylerle birlikte bulunabilir. G.aragatsi´de ise tüyler sadece genç çiçek kurullarındadır ve çiçekler koyu kahverengidir.
M. Armağan, "Gundelia vitekii (Compositae), a new species from Turkey," Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien. Serie B , vol.118, pp.129-134, 2016
NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Flora tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)
Bozağakaraderbent / Pülümür / Tunceli
Pülümür / Tunceli
