floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Quercus brantii
 
Eskikahta / Kahta / Adıyaman - Temmuz 2021 © Serdar Ölez
Quercus brantiiQuercus brantiiQuercus brantiiQuercus brantiiQuercus brantiiQuercus brantiiphotos
Gözlem bildir
İran palamut meşesi
Fagaceae / Quercus / Quercus brantii
mapmapmapmapmapmap
Karameşe (Quercus brantii) Kayıngiller (Fagaceae) ailesinden bir türdür. Türkiye'de Yukarı Fırat, Hakkari, Adana, Orta Fırat, Dicle alt bölgelerinde doğal yayılış göstermektedir. Türkiye´nin yanı sıra Kuzey Suriye, Kuzey Irak, Batı ve Güney İran’da yayılış gösterir. 350-1700 m yükseltiler arasında saf bükler veya çalılıklar halinde ya da Q. infectoria subsp. veneris, Q. libani, Q. cerris, Pinus brutia, Pistacia eurycarpa, Pyrus ssp. ile karışıklığa girer ve çoğunlukla anakayası kalkerli yerlerde görülür (Hedge ve Yaltırık, 1982).

Bilimsel olarak Quercus brantii Lindl. şeklinde tanımlanır.

Quercus etimolojisi

Quercus Latincede doğrudan `meşe` anlamındadır; muhtemelen Kelt dilinde `iyi` anlamına gelen quer ve `ağaç` anlamına gelen cuez kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Lindl. kısaltması bilim insanı John Lindley (1799-1865) için kullanılmıştır.

Morfoloji


10 m kadar boylanabilen, kışın yaprağını döken, yuvarlak tepeli bir ağaç türüdür. Gövde kabuğu gençlikte parlak ve çatlaksız, ilerleyen yaşlardan gri ve çatlaklıdır. Genç sürgünler sarımtırak kahverengi, önceleri yoğun tüylü, sonraları çıplaktır. Tomurcuklar oval, köşeli ve 4 mm boyundadır, tomurcuk pulları tüylüdür. Yapraklar yumurtamsı-dikdörtgenimsi formda ve 6-10 (-15) x 4-7 (-9) cm boyutlardadır; serttir; sürgün üzerine hemen hemen eşit aralıklarla dağılmıştır. Yaprak kenarları 8-16 çift düzenli dişli, dişlerin uç kısmı sivri ve 1-2 mm uzunluğunda kılçıksı çıkıntılıdır. Ayanın üst yüzü donuk, boz yeşil ve seyrek yıldız tüylü; alt yüzü ise sarımtırak kahverengi ve sık bezeli yıldız tüylüdür. Yaprak sapı 0,5-2 cm uzunluğundadır. Meyve iki yılda olgunlaşır. Kadeh boyutu ve üzerindeki pulların durumu bakımından çok değişkenlik gösterir. Kadeh yarıküre biçiminde, 20-30 (35) mm çapında olup hemen hemen sapsız veya 4-5 mm boyunda kalın ve üzeri tüylü bir sap ucunda yer alır. Kadeh pulları dip kısımda kalın şeritsi, birbiri üzerine kapanmış iken kenarına yakın pullar ince ipliksidir. Kadeh palamudun 1/3 veya 1/2 sini içine almıştır (Hedge ve Yaltırık, 1982).



listMaplistPiclist

Gözlemler


Quercus brantiiHeyiketeği / Darende / Malatya
Mart 2024 ©Mustafa Gökmen
Quercus brantiiDarende / Malatya
Mart 2024 ©Serdar Ölez
Quercus brantiiEskikahta / Kahta / Adıyaman
Temmuz 2021 ©Mustafa Gökmen
Quercus brantiiMenderes / Kırıkhan / Hatay
Temmuz 2021 ©Mustafa Gökmen
Quercus brantiiEskikahta / Kahta / Adıyaman
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Quercus brantiiYolaltı / Kahta / Adıyaman
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Quercus brantiiGürün / Sivas
Ekim 2018 ©Selvinaz Gülçin Bozkurt vd.

IUCN Kırmızı Liste Kategorisi


IUCNIUCNrIUCNcat
DÜŞÜK RİSKLİ / LEAST CONCERN
Bu tür geniş yayılışlıdır ve nüfusu yüksektir. Yakın gelecekte tükenme riski bulunmamaktadır.
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin kırmızı listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından hazırlanmaktadır.
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Quercus türleri: Q.aucheri, Q.brantii, Q.cerris, Q.coccifera, Q.dalechampii, Q.frainetto, Q.hartwissiana, Q.ilex, Q.infectoria, Q.ithaburensis, Q.kotschyana, Q.libani, Q.macranthera, Q.petraea, Q.pontica, Q.pubescens, Q.robur, Q.trojana, Q.vulcanica
Gözlem bildirilen diğer Quercus türleri: Q.castaneifolia, Q.glauca, Q.nigra, Q.palustris, Q.rubra, Q.suber




Kaynaklar
  1. Akkemik, Ü. (Ed). 2018. Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 684s.
  2. Hedge, I., Yaltirik, F. 1982. Quercus L. pp. 659-683 In: Davis P. H. (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands 7. – Edinburgh.
  3. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  4. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  5. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  6. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)