floranatolica
 
Ara Üye girişi DDbtn
-
Gundelia komagenensis
 
Kahta / Adıyaman - Temmuz 2021 © Serdar Ölez
Gundelia komagenensisGundelia komagenensisGundelia komagenensisGundelia komagenensis
Gözlem bildir
Komagene kengeri
Asteraceae / Gundelia / Gundelia komagenensis
mapmap
Komagene kengeri (Gundelia komagenensis) Papatyagiller (Asteraceae) ailesinden endemik bir türdür. Türkiye'de sadece Orta Fırat alt bölgesinde yayılış göstermektedir. 2016 yılında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Biyoloji Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi Mehmet Fırat tarafından tanımlanmış ve adlandırılmıştır. Belirlenebilen yayılış alanı Malatya ve Adıyaman ile sınırlıdır.

Bilimsel olarak Gundelia komagenensis Fırat şeklinde tanımlanır.

Gundelia etimolojisi

Gundelia cins adı Andreas Gundelsheimer (1668-1715)`e ithafen adlandırılmıştır. Gundelsheimer Levant yolculuğunda Tournefort`a eşlik eden Alman bir botanikçidir.

komagenensis etimolojisi

Komagenensis MÖ 163 - MS 72 yılları arasında varlık göstermiş olan Kommagene Krallığına atıfta bulunur;  Kommagene Krallığı Partlar, Ermeniler ve Romalılar arasında tampon bir ülke olmuş, çok kültürlü bir devlettir; türün keşif ve/veya doğaal yayılış alanının Nemrut Dağı (Adıyaman) civarında olduğuna işaret eder.  Tür epiteti ardına yazılan kısaltmalar türü yayınlayan bilim insanlarını belirtir. Fırat kısaltması bilim insanı Mehmet Fırat (2008) için kullanılmıştır; Fırat Türkiye´de birçok bitkinin ilk yayınlarını yapan botanikçidir; 1998 yılından bu yana (2021) Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Orta Öğretim Fen Ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü Araştırma Görevlisi olarak görev yapmaktadır.

Morfoloji


30-60 cm boylanabilen, çok yıllık, otsu bir türdür. Gövde dallanmıştır. Yapraklar derimsi dokuda, almaşık dizili, tüysü parçalı veya iki derin tüysü formlu ve iğne dikenlidir; her iki yüzü tüysüz veya birkaç kısa tüylü veya özellikle damarların üzeri veya damarlara yakın kısımlarda örümcek ağsı tüylüdür. Çiçeklenme genellikle nisan-mayıs ayları arasında gerçekleşir. Birleşik çiçek kurulu genellikle 1-5 tanedir; küremsi-yumurta biçimli ve 20-60 x 30-40 mm (brakte hariç) boyutlardadır; tamamen tüysüz veya nadiren seyrek örümcek ağsı tüylüdür; 25-70 sefaloidden oluşur. Brakte bir sert terminal diken ve 4-6 yanal dikenlerden oluşur, yanal dikenler arasında da daha küçük dikenler bulunur; batıcıdır; seyrek veya yoğun kısa örümcek ağsı tüylerle kaplıdır; genellikle sefaloidlerden biraz daha uzundur, nadiren 40 mm uzunluğa ve 9 mm genişliğe sahip olabilir. Merkez sefaloidler 3 (-5) çiçekten oluşur. Çiçekler çan şeklinde veya genişçe yayılı formdadır. Taç 9-12 mm uzunluktadır (genellikle sefaloidin orta çiçeği diğerlerinden daha uzundur); dış kısmı yeşilimsi, sarımsı veya yeşilimsi-sarımsı renkte; iç kısmı sarı renktedir. Meyvelenme haziran-temmuz ayları arasında gerçekleşir; birleşik meyveler üçgen biçimlidir veya külah şeklindedir, dikenler hariç 6-10 mm uzunluktadır, üst geniş kısmı (olgunlukta) 4-8 mm genişliktedir, yüzeyi kahverengidir; orta ve yanal çiçekler involuselden çıkan dikenlerle çevrilidir, dikenler orta çiçeklerde 3-8 mm, yanal çiçeklerde 2-4 mm uzunluktadır.



listMaplistPiclist

Gözlemler


Gundelia komagenensisKahta / Adıyaman
Temmuz 2021 ©Serdar Ölez
Benzer taxonlar
Türkiye´de doğal yayılan Gundelia türleri: G.anatolica, G.asperrima, G.cappadocica, G.cilicica, G.colemerikensis, G.dersim, G.komagenensis, G.mesopotamica, G.munzuriensis, G.tournefortii, G.vitekii




Kaynaklar
  1. Cichorieae Portal (2021). Gundelia komagenensis. https://cichorieae.e-taxonomy.net/portal/cdm_dataportal/taxon/6f5d5100-735e-48ed-9eec-4f86d0527ad1 (Kısım çevirisi: Ölez, S. 2021)
  2. Fırat, M., (2016). Four new species of Gundelia L. (Asteraceae) from Anatolia: G. komagenensis, G. colemerikensis, G. cilicica and G. anatolica.
  3. Fırat, Mehmet. (2021). Gundelia cappadocica (Asteraceae); a new lactiferous species from Cappadocia (Kapadokya) Turkey, belonging to G. subg. Gundelia sect. Komagenenses. (Orijinal metin: researchgate.net; Çeviri: S. Ölez)
  4. HaberTürk (2017, December 9). Bilim dünyasına tanıttı. https://www.haberturk.com/unlu-botanikci-mehmet-firat-dort-yeni-bitki-turu-kesfetti-1747785
  5. NGBB (2022). Bizim Bitkiler. https://bizimbitkiler.org.tr. Erişim tarihi 5Ağu2022 (Türkiye bitkileri listesi, yayılış bilgileri ve Türkçe adları)
  6. Kırsal Çevre (Sürekli). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği. http://www.kirsalcevre.org.tr (Gönüllülerin bölgesel gözlemleri ile yayılış bilgilerinin güncellenmesi)
  7. Lindon, Heather, Gardiner, Lauren, Vorontsova, Maria, & Brady, Abigail. (2020). Gendered Author List International Plant Names Index 2020 (Version 2) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.3911077 (Tür epitetlerinde kullanılan bilim insanlarının isim kısaltmaları)
  8. IUCN (2022). The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2022-1. (Türkiye´deki tehlike altında bulunan türler listesi)